Μετά την επιτυχημένη έκθεση Νο EXCUSE στο Κατάλυμα της Γαλλίας, η γνωστή Ροδίτισσα εικαστικός Ειρήνη Βαζούκου μιλάει για την δουλειά της, για τα μηνύματα που πρέπει να δίνουν η Τέχνη και οι καλλιτέχνες και καταθέτει την προσωπική της εμπειρία από την έκθεση.
Συνέντευξη της Ροδίτισσας εικαστικού Ειρήνης Βαζούκου με την ευκαιρία της ατομικής της έκθεσης στην Ρόδο, σε επιμέλεια Πόλυς Χατζημάρκου
-Κα Βαζούκου, μόλις πριν λίγες ημέρες ολοκληρώθηκε η ατομική σας έκθεση No EXCUSE στο Κατάλυμα της Γαλλίας, στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, σε επιμέλεια της επίσης Ροδίτισσας Ιστορικού Τέχνης Πόλυς Χατζημάρκου. Μιλήστε μας για την θεματική της έκθεσης, αλλά και το τι έχετε αποκομίσει από αυτήν την παρουσίαση.
Αρχικά, να σας ευχαριστήσω για άλλη μία φορά, για το ενδιαφέρον σας αρκετά χρόνια τώρα, για την δουλειά μου. Η έκθεση No EXCUSE, στήθηκε στα πλαίσια των εκδηλώσεων του Δήμου Ρόδου και της Δημοτικής Επιτροπής Ισότητας με την ευκαιρία της 25ης Νοεμβρίου, παγκόσμιας ημέρας για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών.
Το έχω ξαναπεί, ότι σε όλη σχεδόν την εικαστική μου πορεία, αυτή τη θεματική την δουλεύω ξανά και ξανά. Ανάλογα βέβαια πάντα, με το τι έχω να πω, διότι υπάρχουν διαχρονικά θέματα που μένουν άλυτα, αλλά και γεγονότα της σύγχρονης εποχής για τα οποία δεν μπορώ να μείνω ανεπηρέαστη. Πιστεύω ότι η τέχνη και κατ’ επέκταση ο καλλιτέχνης, πρέπει να ζει στην εποχή του και να αφουγκράζεται το τι συμβαίνει γύρω του.
Την δική μου τέχνη τη θεωρώ, κατά κάποιο τρόπο, στρατευμένη. Ταυτίζομαι με τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες, που κάποιες φορές ίσως να τα έχω βιώσει και εγώ…
Όπως έγραψα στο Artist Statement του καταλόγου της έκθεσης:
«Αδυνατώ να κάνω έργα που φέρνουν ανάταση ψυχής. Αυτό το αφήνω στη φύση. Αν σου αρέσει το ηλιοβασίλεμα, πήγαινε να το δεις, ζήσε το… δεν θα το ζωγραφίσω εγώ. Εγώ θα φτιάξω όσα αισθάνομαι ότι είναι “κεραυνός” που καίει τους ανθρώπους. Είτε αυτό είναι βία, είτε είναι προκατάληψη, καταπίεση, αδικία, γυναικοκτονία, θρησκευτικός φανατισμός».
Eίναι πολύ σημαντικό να πω, ότι αυτή την έκθεση δεν την έκανα μόνη μου. Ήταν συνεργασία και μία ώσμωση γνώσεων, ιδεών και τεχνικής με την επιμελήτριά μου και φίλη μου Πόλυ Χατζημάρκου. Η μία συμπλήρωνε την άλλη. Εκείνη με βοήθησε πολύ, με τις πλατιές γνώσεις της σχετικά με τα παγκόσμια κινήματα, το NoEXCUSE (καμία δικαιολογία), όπως η ίδια σημειώνει “όρος που είναι δανεισμένος από την ομώνυμη καμπάνια του ΟΗΕ (UN Women) που εστιάζει στα νομικά πλαίσια που χρειάζεται να ενισχυθούν, για την διασφάλιση της ασφάλειας των γυναικών και την εξάλειψη της έμφυλης και σεξουαλικής βίας” και το Never Again πάνω στην μεταλλική κρεμάστρα – σύμβολο των αγώνων για το δικαίωμα στην άμβλωση.
Η κρεμάστρα ρούχων, αυτοσχέδιο ΄εργαλείο’ για παράνομες αμβλώσεις στη δεκαετία του 60 και 70 με τραγικές επιπτώσεις όπως θα φαντάζεστε, ακόμα και τον θάνατο. Ένα θέμα που δεν έχει λυθεί έως και σήμερα δυστυχώς, παράδειγμα από το πρόσφατο 2022, η αναίρεση της ομοσπονδιακής συνταγματικής κατοχύρωσης του δικαιώματος στην άμβλωση από το Ανώτατο δικαστήριο των ΗΠΑ… και τώρα με την εκλογή Τράμπ καταλαβαίνετε ότι θα χειροτερέψει η κατάσταση…
Επίσης μία πολύτιμη και ανεκτίμητη άλλη συνεργασία ήταν η συμβολή στην έκθεση αυτή, της καταξιωμένης Ροδίτισσας εικαστικής φωτογράφου Καλλιόπης Βουτζαλή (η οποία, πέρσι είχε παρουσιάσει ατομική έκθεση στην Βουλή των Ελλήνων και φέτος στο Παρίσι) με την φωτογράφιση των έργων μου. Είχα λοιπόν την τιμή, οι φωτογραφίες στο κατάλογο να είναι δικές της καθώς και αυτές που συνόδευαν τα Δελτία Τύπου.
Ακόμη, οφείλω όλα τα γραφιστικά στην εξαιρετική γραφίστρια την Γεωργία Καζούλη η οποία όχι μόνο έχει άριστες γνώσεις στο αντικείμενό της, αλλά είναι πολύ συνεπής και υπομονετική.
-Είδαμε από το διαδίκτυο και μάθαμε ότι είχε πολύ προσέλευση από μαθητές όλων των σχολικών βαθμίδων. Πώς ήταν η εμπειρία σας με αυτό και πώς εξηγούσατε στα παιδιά το θέμα γενικά της βίας;
Η αλήθεια είναι ότι είχα μία κάποια ανησυχία, για το πως θα ξεναγήσουμε την έκθεση σε παιδιά του Δημοτικού. Την ανησυχία αυτή την ‘έσβησαν’ αμέσως τα παιδιά. Την θέση της πήρε μία τεράστια ευθύνη, όταν αντιλήφθηκα κοιτάζοντας τα παιδικά μάτια, ότι μπορούσα να μεταφέρω τα μηνύματα που ήθελα. Σε αυτά τα ανθρώπινα μελίσσια (τα πρώτα μας σχολεία ήταν από Β’ και Γ’ Δημοτικού από χωριά της Ρόδου) τους αυριανούς ενήλικες.
Σε συνεργασία με τις δασκάλες-ους του κάθε τμήματος, μπορέσαμε να μιλήσουμε για το δικαίωμα στο σώμα μας, το να ακούμε το ένστικτό μας όταν μας δίνει ‘σήματα κινδύνου’ ή όταν νιώθουμε αμήχανα.
Την προστασία που μας δίνει ο Νόμος σε αυτό και ότι μπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια, από κάποιον ενήλικα που εμπιστευόμαστε είτε είναι δάσκαλος-α, ή γονέας ώστε να γλυτώσουν κάποια μορφή κακοποίησης. Επίσης για τον σεβασμό στην διαφορετικότητα, για την ισότητα των δύο φύλλων και τόσα άλλα.
Μεταξύ αυτών, είπαμε για το τι σημαίνει εννοιολογική τέχνη, τι σημαίνει εγκατάσταση, και για τις τεχνικές που χρησιμοποιώ, καθώς η έκθεση αυτή περιλάμβανε όχι μόνο επιτοίχια έργα ζωγραφικής αλλά και εγκαταστάσεις, κατασκευές και γλυπτική. Είναι άλλο να κάνουν διάλογο τα παιδιά με τον ίδιο τον δημιουργό των έργων που βλέπουνε και άλλο με κάποιον ξεναγό (δάσκαλος-α η ειδικό).
Τα παιδιά ενθουσιάζονταν τόσο πολύ, που με κατάκλυζαν με δεκάδες ερωτήσεις, όταν τους είπα και ότι κάποια υλικά που χρησιμοποίησα στις εγκαταστάσεις μου, τα βρήκα στα σκουπίδια – πως το άχρηστο γίνεται χρήσιμο στην τέχνη κ.ά. Στα Γυμνάσια – Λύκεια αλλά και σε ειδικές ομάδες ενηλίκων που πέρασαν από την έκθεση όπως πχ το ΚΕΘΕΑ Ρόδου το οποίο που κάνει εξαιρετική δουλειά, η ξενάγηση ήταν σε άλλο τόνο και με άλλους διαλόγους. Αυτό που με στεναχώρησε ήταν όταν ρωτούσα Γυμνάσια – Λύκεια αν έχουν ξαναπάει σε έκθεση σύγχρονης τέχνης η πλειοψηφία αυτών είπε όχι….
Την τελευταία δε Κυριακή είχαμε πολλές επισκέψεις από δασκάλους-ες και καθηγητές-τριες οι οποίοι μας παρακαλούσαν για παράταση της έκθεσης, κάτι που δεν μπορούσαμε να το κάνουμε για πρακτικούς λόγους.
Μετά από αυτή την εμπειρία με τα σχολεία και όχι μόνο, νιώθω τόσο ‘γεμάτη’, ότι κάτι κάναμε και ότι δώσαμε το μήνυμα που θέλαμε. Αποδείχθηκε τελικά πολύ σωστή η απόφαση, να εκθέσουμε μέσα στον χειμώνα και όχι την τουριστική περίοδο που επιλέγουν οι περισσότεροι, και βέβαια το ότι βρήκαμε τις ημερομηνίες που ζητήσαμε, καθώς η απόφαση για την έκθεση πάρθηκε πριν τρείς μόνο μήνες και αυτό το οφείλουμε στην ψυχή του Καταλύματος της Γαλλίας την κα Αλίκη Μοσχή η οποία μας έδωσε άμεσα τις ημερομηνίες, αναβάλλοντας το υπόλοιπο πρόγραμμα που είχε!
Την ευχαριστώ από καρδιάς για την εκτίμησή της, η οποία είναι αμοιβαία και την εμπιστοσύνη που μας έδειξε σε όλα! Το έχω επαναλάβει ότι είναι πολύ τυχερή η Ρόδος που έχει την κα Αλίκη Μοσχή! Ζητήσαμε δε τις συγκεκριμένες μέρες που σχεδόν όλα είχαν κλείσει στο νησί, γιατί θέλαμε να παρουσιάσουμε την έκθεση όχι μόνο στα σχολεία, αλλά και στο ψαγμένο κοινό των μόνιμων κατοίκων της Ρόδου, τους οποίους σεβόμαστε και εκτιμούμε.
Τις ημέρες βέβαια της έκθεσης, έπληξε την Ρόδο η κακοκαιρία, με όλες δυστυχώς τις συνέπειες που ξέρουμε.
Εμείς χάσαμε κάποιες μέρες της έκθεσης και δεν μπόρεσε να έλθει αρκετός κόσμος γιατί πολλοί αποκλείστηκαν. Σε ένδειξη δε συμπαράστασης στους πληγέντες, ακυρώσαμε και κάποια live (παράλληλες εκδηλώσεις) που θα κάναμε με τους μουσικούς Γιάννη Παπαθεοδώρου και Ζαφείρη Σκανδαλιάρη. Επίσης ήταν αδύνατη η παράταση, γιατί δεν μας το επέτρεπε το πρόγραμμά μας.
-Τι ετοιμάζετε για μελλοντικές παρουσιάσεις και πότε θα ξαναδούμε δουλειά σας στην Ρόδο;
Κατ αρχάς, θεωρώ ότι δεν είναι σωστό να δείχνω συχνά δουλειά στο ίδιο μέρος. Άλλωστε ποτέ δεν δείχνω ίδια έργα στην ίδια πόλη. Πάντα παρουσιάζω καινούργια και αφού θέλω γύρω στα 3-4 χρόνια τουλάχιστο ολοκληρώσω μία θεματική, θα έλεγα θα χρειαστούν πάνω από 5 χρόνια για να ξαναεκθέσω στην Ρόδο. Με εξαίρεση αν εκτεθεί η αναδρομική μου.
Στην συγκεκριμένη έκθεση η πλειοψηφία των έργων έγιναν κατά την περίοδο του κορωνοϊoύ, έως και το 2024.
Τώρα για το μελλοντικό μου πρόγραμμα πρωτίστως είναι η δουλειά. Έχω ήδη σχεδιάσει την νέα μου θεματική έκθεση, εκκρεμεί μόνο η υλοποίησή της.
-Σας ευχαριστούμε πολύ και ευχόμαστε καλή επιτυχία στα επόμενα βήματά σας.
–Εγώ ευχαριστώ και σας εύχομαι εις το επανιδείν.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ
Η εικαστικός Ειρήνη Βαζούκου γεννήθηκε στη Ρόδο.
Είναι μέλος του ΕΕΤΕ, της International Association of Art/Association Internationale des Arts Plastiques (AIAP/UNESCO), των διεθνών “10dence platform”και AXION Art, του ΣΚΕΤΒΕ και των ομάδων «Ορίζοντας Γεγονότων», και «Δίπολα».
Το εικαστικό της έργο έχει παρουσιαστεί σε 17 ατομικές εκθέσεις (Γκαλερί Desmos – Παρίσι, Ιστορικό Αρχείο-Μουσείο Ύδρας, Δημοτική Πινακοθήκη Θεσσαλονίκης, Δημοτική Πινακοθήκη Κέρκυρας, Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης Ρόδου, κ.α.). Έχει συμμετάσχει σε περισσότερες από 200 ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Έργα της περιλαμβάνονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Ζει και εργάζεται μεταξύ Αθήνας και Ρόδου.