Αν είναι να το πάθεις, καλύτερα να το πάθεις στην αρχή. Η ιστορικά πρωτοφανής αποτυχία του Φρίντριχ Μερτς να εκλεγεί καγκελάριος από την πρώτη ψηφοφορία μπορεί να είναι ένα ωφέλιμο ράπισμα αφύπνισης. Τον εμφανίζει μεν από την αρχή ως ανίσχυρο. Του στερεί το πολιτικό κεφάλαιο που χρειάζεται για να συνεγείρει τους Ευρωπαίους συμμάχους, και να χαλιναγωγήσει το τραμπικό χάος. Είναι όμως ένας πρώιμος συναγερμός: Ακόμη και στη γαληνοτάτη γερμανική δημοκρατία, δεν μπορεί πλέον κανείς να βασίζεται στη σταθερότητα του κεντρομόλου συστήματος.
Ο Μερτς πήρε με τον σκληρό τρόπο το μήνυμα ότι δεν έχει την πολυτέλεια να είναι ένας «συνηθισμένος» καγκελάριος. Η ανασφάλεια της προκαταρκτικής ήττας μπορεί έτσι να λειτουργήσει και συσπειρωτικά για τον συνασπισμό του. Μπορεί από νωρίς οι εταίροι να συνειδητοποιήσουν ότι δεν έχουν τα περιθώρια να αφεθούν σε μια διαρκή Βαβέλ. Το έκαναν οι προηγούμενοι και απέτυχαν.
Αυτή είναι η πολύ αισιόδοξη ανάγνωση του τσαλακώματος του Μερτς. Η άνεση που ένιωσαν 18 βουλευτές της πλειοψηφίας να δοκιμάσουν τις εκ γενετής αντοχές του κυβερνητικού συνασπισμού αποκάλυψε το χάσμα μεταξύ ρητορικής και πράξης. Από τη μία τα παλαιά μεγάλα κόμματα –τα Volksparteien– διαφημίζουν τη συνεργασία τους ως την τελευταία ευκαιρία της δημοκρατίας. Και από την άλλη οι ίδιοι οι βουλευτές τους παίζουν ανταρτοπόλεμο, για να εκδηλώσουν προσωπικές πικρίες.
Τι σημαίνει η πρώιμη ήττα του νέου καγκελαρίου
Από τη μία το πολιτικό σύστημα του Βερολίνου αλλάζει το Σύνταγμα για να ανταποκριθεί στις υπαρξιακές προκλήσεις για τη Γερμανία και την Ευρώπη. Και από την άλλη σκοντάφτει στις λακκούβες της μικροπολιτικής.
Το ελάχιστο που μπορεί κανείς να συμπεράνει από τις διαρροές είναι ότι το «τείχος πυροπροστασίας» κατά της Ακροδεξιάς δεν είναι στέρεο. Ηδη πολλοί αναλυτές έσπευσαν να χρεώσουν το κάζο στην AfD. Εφταιξε η δυσαρέσκεια κάποιων Χριστιανοδημοκρατών για την αγνόηση της «δεξιάς πλειοψηφίας» στη Βουλή – δυσαρέσκεια που οδήγησε σε μεγάλους συμβιβασμούς με τους Σοσιαλδημοκράτες. Εφταιξε και η ανάλογη δυσανεξία των Σοσιαλδημοκρατών για την επιλογή του Μερτς να συμπλεύσει με την AfD στο μεταναστευτικό.
Αν είναι έτσι, οι «αντισυστημικοί» σύμμαχοι του Τραμπ στη γερμανική Βουλή σέρνουν το σύστημα. Του ασκούν μεγάλη επιρροή, παρά την προσπάθεια όλων των υπολοίπων να τους περιτοιχίσουν. Φαίνεται όμως ότι δεν είναι και τόσο εύκολο να συμπεριφερθείς στην αξιωματική αντιπολίτευση σαν να ήταν περιθώριο. Φαίνεται ότι θα χρειαστεί περισσότερη πολιτική επινοητικότητα, από τα αστυνομικά μέτρα κατά των «υπόπτων» για υπονόμευση της δημοκρατίας.
Ο Μερτς μιλάει συνέχεια για την ιστορικότητα της στιγμής. Θα τον τσακίσει η κλωτσιά της Ιστορίας; Ή θα τον προωθήσει; Για να ισχύσει το δεύτερο, θα πρέπει να επιδείξει χαρίσματα που μας κρατούσε μέχρι σήμερα κρυφά. / kathimerini
