Υπαινιγμοί Καραμανλή για κρίση θεσμών και δυσμενή σχόλια για το σημερινό πολιτικό σύστημα – Η χώρα έχει καταστεί μη διακυβερνήσιμη, υπάρχει ανάγκη για υπερβάσεις, ρήξεις και συναινέσεις, τόνισε ο Ευάγγελος Βενιζέλος
Την εκδήλωση παρακολούθησε και ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος προσερχόμενος δήλωσε αναφερόμενος στις κινητοποιήσεις των αγροτών πως «το σίγουρο είναι πως αυτοί που βρίσκονται στα μπλόκα δεν κερδίζουν το τζόκερ κάθε τόσο».
Κεντρικοί ομιλητές στην εκδήλωση ήταν ο Κώστας Καραμανλής και ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος, διευθυντής της εφημερίδας «Εστία» Μανώλης Κοττάκης. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης τιμήθηκε επίσης ο διεθνώς αναγνωρισμένος σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής για το έργο και τη διαχρονική προσφορά του στον ελληνικό πολιτισμό, μια επιλογή που αναδεικνύει τον ευρύτερο χαρακτήρα της σημερινής εκδήλωσης.
Παρόντες μεταξύ άλλων στην εκδήλωση ήταν επίσης οι: Βασιλική Θανου, Νίκος Δένδιας, Μάριος Σαλμάς, Φανή Πετραλιά, Νίκος Σηφουνάκης Γιώργος Λιάνης, Νίκος Σαλάτας πρωην πρόεδρος Οπεκεπε, Βύρων Πολύδωρας, Δώρα Αυγέρη, Κώστας Λαλιώτης, Προκόπης Παυλόπουλος, Βασίλης Κόκκαλης, Γιώργος Βλάχος, Λάκης Λαζόπουλος, Έλενα Κουντουρά, Ευάγγελος Αντώναρος, Απόστολος Κακλαμάνης, Νίνα Κασιμάτη, Γιώργος Μουρούτης, Άρης Σπηλιωτόπουλος, Κώστας Ζαχαριάδης, Πάνος Καμμένος, Χρήστος Σπιρτζης κ.α.
Υπαινιγμοί Καραμανλή: Κρίση αμφισβήτησης των θεσμών
Υπαινιγμοί ότι απαξιώνεται η Βουλή στα μάτια των πολιτών όταν αισθάνονται ότι οι Εξεταστικές Επιτροπές για παράδειγμα λειτουργούν προσχηματικά ή παρελκυστικά, διατύπωσε στην ομιλία του ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής ενώ ο Ευάγγελος Βενιζέλος από την πλευρά του μίλησε για την κρίση Δημοκρατίας η οποία υπάρχει καθώς η χώρα έχει καταστεί μη διακυβερνήσιμη. «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει κυβέρνηση αλλά ότι υπάρχει ανάγκη για υπερβάσεις, ρήξεις και συναινέσεις» σημείωσε.
Ο κ. Καραμανλής στην ομιλία του ανέφερε ότι ο κίνδυνος σήμερα δεν προέρχεται από θορυβώδεις εκτροπές ή θεαματικές, ηχηρές συγκρούσεις. «Αντιθέτως, προέρχεται από την αργόσυρτη, υπόγεια διολίσθηση προς την ανοχή και εξοικείωση σε φαινόμενα υποβάθμισης των κανόνων. Η ποιότητα της Δημοκρατίας δεν διαβρώνεται από μια και μόνη πράξη, αλλά από την σωρευτική επίδραση πολλών μικρών παρεκκλίσεων.
Το μέγα ζήτημα είναι η δυνατότητα απόκρυψης ή υποβάθμισης της πληροφορίας, η οποία όταν φθάνει στους πολίτες εγκαίρως διαμορφώνει σκέψεις, προβληματισμούς, αποφάσεις. Οι πολίτες χρειάζονται το φως σε όλα τα θέματα του δημοσίου ενδιαφέροντος.
Καμιά σκοπιμότητα δεν είναι υπέρτερη. Η αποστολή του Τύπου δεν είναι να εξωραΐζει καταστάσεις, ούτε να λιβανίζει τις εξουσίες. Είναι να τις ελέγχει με αυστηρότητα, όποιες και αν είναι, όσο ψηλά και αν βρίσκονται.
Η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων πολιτικών αρχηγών, υπουργών, ανώτερων στρατιωτικών, δημοσιογράφων και άλλων δεν έπεισε ότι δόθηκαν απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα που προέκυψαν, αναφορικά με τη νομιμότητα, την σκοπιμότητα, τους λόγους που έγιναν, τις εγκρίσεις που δόθηκαν, το περιεχόμενό τους.
Ο χρόνος κύλησε, τα γεγονότα έπαψαν να απασχολούν την επικαιρότητα, η πολιτική αντιπαράθεση κόπασε. Για την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών όμως τα αναπάντητα ερωτήματα μένουν και ρίχνουν την σκιά της αμφισβήτησης στην εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης.
Η αλήθεια είναι ότι ένα ολοένα διευρυνόμενο τμήμα της κοινωνίας θεωρεί ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν με την πληρότητα που απαιτείται. Ότι το Κοινοβούλιο υποβαθμίζεται. Ότι η Δικαιοσύνη επηρεάζεται. Ότι τα ΜΜΕ χειραγωγούνται. Ότι οι κυβερνήσεις δεν ακούνε και δεν καταλαβαίνουν. Ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην τους. Ότι η πολιτική ασκείται με όρους κλειστών συστημάτων, χωρίς έγνοια, χωρίς αναφορά, στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.
Όταν αυτή η αντίληψη γενικεύεται και παγιώνεται ως πεποίθηση, ακόμα κι αν δεν ανταποκρίνεται απολύτως στην πραγματικότητα, τότε οδηγούμαστε σε κρίση εμπιστοσύνης. Κρίση αντιπροσώπευσης, κρίση αμφισβήτησης των θεσμών, κρίση απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Τότε δοκιμάζεται η Δημοκρατία και η ποιότητά της.
Μη κρυβόμαστε. Τα φαινόμενα αυτά και υπαρκτά είναι και συνεχώς ογκούμενα. Σε όλον τον κόσμο, στην Ευρώπη και στην χώρα μας.
Αξιοσημείωτη είναι η αντιφατική διαπίστωση Καραμανλή ότι τα προηγούμενα 60 χρόνια «πρωταγωνιστούσαν πολιτικοί σχηματισμοί με παράδοση και ιστορία μετριοπαθή λόγο και πρόγρανμμα, διασφαλίζοντας ομαλή εναλλαγή στην εξουσία και πολιτική σταθερότητα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ακριβώς το αντίθετο φαινόμενο. Οι μεν παραδοσιακοί σχηματισμοί να περιθωριοποιούνται και να εξαερώνονται και φωνές πιο οξείες, ενιότε και ακραίες, να παίρνουν το πάνω χέρι».
Βενιζέλος: Η χώρα έχει καταστεί μη διακυβερνήσιμη
Ο κ. Βενιζέλος στην ομιλία του ανέφερε ότι μόλις 900 εκατόμμύρια άνθρωποι ζούν σε καθεστώς Δημοκρατίας σε όλον τον κόσμο καθώς υπάρχουν 88 δημοκρατίες εκ των οποίων μόνο οι 29 είναι φιλελεύθερες δηλαδή πραγματικές δημοκρατίες .
Σήμερα, η φιλελεύθερη δημοκρατία δοκιμάζεται σκληρά και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είπε και όπως σημείωσε η Ευρώπη καλείται τώρα να συμβιβάσει το δημοσιονομικό κόστος με το κόστος για την άμυνά της.
Το θεμελιώδες πρόβλημα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας είναι ότι έχει διαρραγεί το κοινωνικό συμβόλαιο σημείωσε ο κ. Βενιζέλος και πρόσθεσε ότι και για την χώρα μας είναι σημαντικό να συναφθεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο καθώς το 57% των Ελλήνων ζει σε συνθήκες κοινωνικής φτώχειας.
«Δεν μπορεί η χώρα να πορευτεί στο μέλλον με ασύμμετρο πολιτικό σύστημα. Δεν νοείται να κυριαρχεί η αίσθηση της διαφθοράς και η έλλειψη εμπιστόσύνης στους θεσμούς και της δικαιοσύνης» σημείωσε.
«Κρίση Δημοκρατίας υπάρχει όταν η χώρα έχει καταστεί μη διακυβερνήσιμη. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει κυβέρνηση αλλά ότι υπάρχει ανάγκη για υπερβάσεις, ρήξεις και συναινέσεις. Τίποτα δεν είναι πιο κρίσιμο από τον σεβασμό στο Κράτος Δικαίου. Αυτό είναι το θεμέλιο της ανάπτυξης, της ανταγνωνιστικότητας, της εθνικής ισχύος» είπε ο κ. Βενιζέλος.
Σχολιάζοντας την παρέμβαση Βενιζέλου, ο κ. Καραμανλής παρατήρησε ότι το Διεθνές Δίκαιο υποχωρεί ως όπλο στις διεθνείς σχέσεις και τόνισε την ανάγκη για ενισχυμένη αποτροπή αλλά εθνική συνεννόηση η οποία όμως δεν ευνοείται από την τοξικότητα που επικρατεί στον δημόσιο διάλογο.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Κώστα Καραμανλή:
«Χαίρομαι ιδιαίτερα που βρίσκομαι σε αυτή την συνάντηση μαζί με έναν πολιτικό, που μας χωρίζουν πολλά και γνωστά. Διαφορετική αφετηρία, διαφορετικά κόμματα, άλλες κυβερνήσεις, πολιτικές αντιπαραθέσεις, κοινοβουλευτικοί διαξιφισμοί.
Μας ενώνουν όμως περισσότερα. Η πίστη στο δημοκρατικό πολίτευμα, στον πολιτισμένο διάλογο, στην παράθεση στέρεης επιχειρηματολογίας. Ο σεβασμός στην άλλη άποψη. Η αγάπη για την πατρίδα, την υψηλή πολιτική, και μάλιστα με όρους «μεταπολιτικής» όπως την προσδιόρισε ο ίδιος. Η αγάπη για τα καλά Ελληνικά. Ίσως πάνω απ΄ όλα η αγάπη για τη Θεσσαλονίκη. Με άλλα λόγια έναν πολιτικό που χαίρεσαι να τον έχεις συνομιλητή.
Είτε ως συμπαίκτη είτε ως αντίπαλο.
Συμπληρώθηκαν φέτος 51 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας και 50 από την ψήφιση του Συντάγματος του 1975. Δύο μείζονα ιστορικά επιτεύγματα που φέρουν αμφότερα την σφραγίδα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Μετά από μισό αιώνα έχουμε το προνόμιο να ανήκουμε στις γενιές των Ελλήνων που δεν βίωσαν τα νοσηρά φαινόμενα της πολιτικής μας ζωής πριν το 1974. Εκτροπές, πραξικοπήματα, δικτατορίες, διχασμοί και εμφύλιοι πόλεμοι. Είμαστε σε θέση να διακηρύσσουμε, πρώτοι στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας, ότι το πολίτευμα είναι εδραιωμένο. Αυτό όμως προσδιορίζει και το μέγεθος της ευθύνης μας. Για την μακροβιότητά του. Για την ποιότητά του. Για την άρτια θεσμική λειτουργία του.
Δεν αρκεί να λέμε ότι η Δημοκρατία υπάρχει. Οφείλουμε να εξετάζουμε αν λειτουργεί όπως πρέπει. Αν οι θεσμοί της παραμένουν ανθεκτικοί. Αν οι εγγυήσεις που συγκροτούν το Κράτος Δικαίου παραμένουν αξιόπιστες. Αν οι πολίτες εμπιστεύονται τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα. Γιατί θεμέλιο της Δημοκρατίας είναι η εμπιστοσύνη και η συμμετοχή των πολιτών. Γιατί χωρίς εμπιστοσύνη καμμιά Δημοκρατία δεν μπορεί να σταθεί όρθια.
Η αλήθεια είναι ότι ένα ολοένα διευρυνόμενο τμήμα της κοινωνίας θεωρεί ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν με την πληρότητα που απαιτείται. Ότι το Κοινοβούλιο υποβαθμίζεται. Ότι η Δικαιοσύνη επηρεάζεται. Ότι τα ΜΜΕ χειραγωγούνται. Ότι οι κυβερνήσεις δεν ακούνε και δεν καταλαβαίνουν. Ότι οι αποφάσεις λαμβάνονται ερήμην τους. Ότι η πολιτική ασκείται με όρους κλειστών συστημάτων, χωρίς έγνοια, χωρίς αναφορά, στις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας.
Όταν αυτή η αντίληψη γενικεύεται και παγιώνεται ως πεποίθηση, ακόμα κι αν δεν ανταποκρίνεται απολύτως στην πραγματικότητα, τότε οδηγούμαστε σε κρίση εμπιστοσύνης. Κρίση αντιπροσώπευσης, κρίση αμφισβήτησης των θεσμών, κρίση απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Τότε δοκιμάζεται η Δημοκρατία και η ποιότητά της.
Μη κρυβόμαστε. Τα φαινόμενα αυτά και υπαρκτά είναι και συνεχώς ογκούμενα. Σε όλον τον κόσμο, στην Ευρώπη και στην χώρα μας.
Η πολιτική ομαλότητα στην Ευρώπη, η άνθιση της Ευρωπαϊκής δημοκρατίας σε μεγάλο βαθμό στηρίχθηκε στην οικονομική πρόοδο που επετεύχθη στην μεταπολεμική περίοδο και πρωτίστως στην διάχυση των καρπών της ανάπτυξης σε ευρύτατα κοινωνικά στρώματα. Η διαρκής βελτίωση των μισθών και των συντάξεων, η συρρίκνωση της ανεργίας, η οικοδόμηση του κοινωνικού κράτους, η πίστη ότι οι συνθήκες ζωής και εργασίας, οι ευκαιρίες για τους νέους, η μέριμνα για τους ασθενέστερους θα βελτιώνονται συνεχώς ήταν το στέρεο θεμέλιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε η Ευρώπη της πολιτικής σταθερότητας, της ήρεμης δημόσιας ζωής, της κοινωνικής συνοχής.
Οι σταθερές αυτές δεν υφίστανται πλέον. Η στρεβλή παγκοσμιοποίηση, οι ανώνυμες αγορές που υπερισχύουν πάσης πολιτικής ή κοινωνικής προτεραιότητας, η άκαμπτη δημοσιονομική πειθαρχία έχουν ναρκοθετήσει την μέγιστη των Ευρωπαϊκών κατακτήσεων. Όλο και μεγαλύτερα στρώματα βλέπουν το μέλλον δυσοίωνο, τις συνθήκες ζωής να δυσκολεύουν, τις ευκαιρίες να λιγοστεύουν, το κράτος πρόνοιας να συρρικνώνεται, τις υπηρεσίες δημόσιας υγείας και παιδείας να υποβαθμίζονται, τις κοινωνικές ανισότητες, αντί να αμβλύνονται, να οξύνονται και μάλιστα με ρυθμό καλπάζοντα. Τα πρόδρομα φαινόμενα των «γκέτο των πλουσίων» όπου οι λίγοι έχοντες και κατέχοντες θα διάγουν βίο πολυτελείας, αποκομμένοι, προστατευμένοι, φυλασσόμενοι και περιφρουρούμενοι, μακριά από την ευρεία κοινωνία, μοιάζουν εικόνες ενός κοντινού δυστοπικού μέλλοντος.
Η συσσώρευση πλούτου όμως στα χέρια ολίγων και η περιθωριοποίηση όλο και περισσοτέρων, η απίσχνανση της άλλοτε κραταιάς μεσαίας τάξης είναι νάρκη στα θεμέλια του δημοκρατικού πολιτεύματος, και πάντως σίγουρα της ποιότητας και της ευρυθμίας του.
Η μεγάλη αυτή κοινωνική ανατροπή, σε βάρος των πολλών και σε όφελος των ολίγων, έχει άμεση σχέση με την επιδείνωση του πολιτικού κλίματος στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες.
Ενώ τα προηγούμενα 60 χρόνια πρωταγωνιστούσαν πολιτικοί σχηματισμοί με παράδοση και ιστορία, μετριοπαθή λόγο και πρόγραμμα, διασφαλίζοντας ομαλή εναλλαγή στην εξουσία και πολιτική σταθερότητα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ακριβώς το αντίθετο φαινόμενο.
Οι μεν παραδοσιακοί σχηματισμοί να περιθωριοποιούνται ή και να εξαερώνονται και φωνές πιο οξείες, ενίοτε και ακραίες, να παίρνουν το πάνω χέρι. Είναι εσφαλμένη και επιδερμική ανάλυση ότι αυτά οφείλονται σε ρηχή και ανεύθυνη πολιτική συμπεριφορά. Αντιθέτως, δείχνει την αποστροφή αυξανόμενων κοινωνικών ομάδων προς εκείνους που πίστεψαν και θεωρούν ότι τους πρόδωσαν και την ανάγκη τους να ακουστούν η δυσφορία και οι αγωνίες τους. Η απαξίωση της πολιτικής, η όξυνση του δημόσιου λόγου, η αυξανόμενη ένταση της πολιτικής συμπεριφοράς είναι ευθέως ανάλογη με την ανατροπή του Ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου στα μεταπολεμικά χρόνια. Η πολιτική οξύτητα όμως, οι ακρότητες και η τοξικότητα ακόμα και στην εκφορά λόγου είναι πρόσθετοι λόγοι ανησυχίας για την ομαλή και ποιοτική λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Το Κοινοβούλιο δεν είναι χώρος τυπικών διαδικασιών, ούτε όργανο επικύρωσης αποφάσεων. Είναι, ή θα έπρεπε να είναι, ο τόπος όπου διεξάγεται ο ουσιαστικός διάλογος, η αντιπαράθεση ιδεών και προγραμμάτων, η νομοθέτηση, ο έλεγχος της εκτελεστικής εξουσίας. Η υποβάθμιση του ρόλου του, όταν συμβαίνει, είναι πλήγμα στην ποιότητα της Δημοκρατίας.
Απαξιώνεται η Βουλή στα μάτια των πολιτών όταν αισθάνονται ότι οι Εξεταστικές Επιτροπές για παράδειγμα λειτουργούν προσχηματικά ή παρελκυστικά.
Ο κίνδυνος σήμερα δεν προέρχεται από θορυβώδεις εκτροπές ή θεαματικές, ηχηρές συγκρούσεις. Αντιθέτως, προέρχεται από την αργόσυρτη, υπόγεια διολίσθηση προς την ανοχή και εξοικείωση σε φαινόμενα υποβάθμισης των κανόνων. Η ποιότητα της Δημοκρατίας δεν διαβρώνεται από μια και μόνη πράξη, αλλά από την σωρευτική επίδραση πολλών μικρών παρεκκλίσεων.
Το κύρος της Δικαιοσύνης είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίζεται η εμπιστοσύνη των πολιτών. Η πίστη στην ανεξάρτητη και αδέκαστη Δικαιοσύνη είναι μείζων προϋπόθεση για την λειτουργία της Δημοκρατίας.
Κι όμως, τα τελευταία χρόνια έχει απλωθεί μια σκιά σε πολλές Ευρωπαϊκές κοινωνίες. Μια σκιά αμφισβήτησης, μια αίσθηση μεροληψίας υπέρ των ισχυρών, μια αντίληψη ότι και η Δικαιοσύνη δέχεται πιέσεις, επηρεασμό, απόπειρα χειραγώγησης.
Η αμφιβολία – και μόνο η αμφιβολία – αρκεί για να τραυματιστεί η πολιτική και κοινωνική συνοχή. Η ποιότητα της Δημοκρατίας δεν κινδυνεύει μόνο όταν η Δικαιοσύνη παύει να είναι ανεξάρτητη. Κινδυνεύει ήδη από την στιγμή που η ανεξαρτησία της τεθεί υπό αμφισβήτηση.
Η δικαστική διερεύνηση της υπόθεσης των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων πολιτικών αρχηγών, υπουργών, ανώτερων στρατιωτικών, δημοσιογράφων και άλλων δεν έπεισε ότι δόθηκαν απαντήσεις στα καίρια ερωτήματα που προέκυψαν, αναφορικά με τη νομιμότητα, την σκοπιμότητα, τους λόγους που έγιναν, τις εγκρίσεις που δόθηκαν, το περιεχόμενό τους.
Ο χρόνος κύλησε, τα γεγονότα έπαψαν να απασχολούν την επικαιρότητα, η πολιτική αντιπαράθεση κόπασε. Για την μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών όμως τα αναπάντητα ερωτήματα μένουν και ρίχνουν την σκιά της αμφισβήτησης στην εύρυθμη λειτουργία της Δικαιοσύνης.
Ένα ακόμη σοβαρό σύμπτωμα της θεσμικής κρίσης είναι και η υποβάθμιση του δημόσιου λόγου. Ο πολιτικός διάλογος διεξάγεται πια με όρους επικοινωνίας και θεάματος, έχοντας ως πρώτο στόχο την πρόκληση πρόσκαιρων εντυπώσεων. Η επιχειρηματολογία έχει αντικατασταθεί από την συνθηματολογία. Η αντιπαράθεση ιδεών , προτάσεων, προγραμμάτων υποχωρεί, η δεν ακούγεται, από τον θόρυβο των υπερβολών, των αστήρικτων κατηγοριών, των ύβρεων, των προσωπικών προσβολών, των θεωριών συνωμοσίας.
Κάπως έτσι ο δημόσιος λόγος χάνει και την ουσία του, αλλά και τη δύναμή του να φωτίζει προβλήματα και να οδηγεί σε λύσεις.
Η Δημοκρατία απαιτεί σοβαρότητα, νηφαλιότητα, μετριοπάθεια και υπευθυνότητα. Από όλους.
Ακόμα, καίριας σημασίας ζήτημα για την ποιότητα της Δημοκρατίας είναι η έγκυρη, ακριβής και αμερόληπτη ενημέρωση. Είναι αναγκαίος όρος για την ελεύθερη επιλογή, η οποία υπονομεύεται όταν η πληροφόρηση εξυπηρετεί σκοπιμότητες ή συμφέροντα. Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στο πεδίο της επικοινωνίας, οι τεράστιες δυνατότητες του Διαδικτύου, οι ασύλληπτες εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, οι υπαρκτοί κίνδυνοι αποπροσανατολισμού, παραπληροφόρησης και διασποράς fake news, ο ρόλος της προπαγάνδας δεν μπορεί παρά να μας προβληματίζουν και να μας κινητοποιούν.
Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι ο κανόνας είναι ένας και απαράβατος. Στις Δημοκρατίες η σωστή και έγκυρη πληροφόρηση οδηγεί τους πολίτες σε καλύτερες αποφάσεις.
Το μέγα ζήτημα της εποχής δεν είναι η ταχύτητα με την οποία διαδίδεται η πληροφορία.
Το μέγα ζήτημα είναι η δυνατότητα απόκρυψης ή υποβάθμισης της πληροφορίας, η οποία όταν φθάνει στους πολίτες εγκαίρως διαμορφώνει σκέψεις, προβληματισμούς, αποφάσεις. Οι πολίτες χρειάζονται το φως σε όλα τα θέματα του δημοσίου ενδιαφέροντος.
Καμιά σκοπιμότητα δεν είναι υπέρτερη. Η αποστολή του Τύπου δεν είναι να εξωραΐζει καταστάσεις, ούτε να λιβανίζει τις εξουσίες. Είναι να τις ελέγχει με αυστηρότητα, όποιες και αν είναι, όσο ψηλά και αν βρίσκονται.
Τιμούμε σήμερα έναν ξεχωριστό Έλληνα. Έναν σκηνοθέτη που μας χάρισε σπουδαίες ταινίες, από τον Καβάφη και τον Ελ Γκρέκο ως τον Βαρβάκη και τον Καζαντζάκη. Έναν δημιουργό που δεν εξιστορεί απλώς, δεν διηγείται μόνο γεγονότα, δεν αρκείται να σκιαγραφεί χαρακτήρες, όσο σημαντικά και αν είναι, όσο περίτεχνα κι αν τα σκηνοθετεί. Αλλά που με το έργο του ζωντανεύει μια άλλη Ελλάδα. Την Ελλάδα της πίστης, της αυτοπεποίθησης, της καλλιέργειας, της γλώσσας, της σχέσης με το Θείο. Την Ελλάδα της εθνικής υπερηφάνειας, του φωτός και του λόγου. Την Ελλάδα που έχει πλήρη συναίσθηση της ιστορικής αποστολής της ως κιβωτός αξιών, πολιτισμού και παραδείγματος.
Αγαπητέ Γιάννη Σμαραγδή, είμαι βέβαιος ότι και με το καινούργιο σου έργο για τον Ιωάννη Καποδίστρια θα μας καθηλώσεις, θα μας ταρακουνήσεις, θα μας εμπνεύσεις.
Άλλωστε η επιλογή του θέματος μόνο τυχαία δεν είναι. Ο πρώτος Έλληνας κυβερνήτης και οι χαμένες ευκαιρίες της εποχής του. Η άνανδρη δολοφονία του για να μας θυμίζουν τα δεινά της διχόνοιας και των διχασμών μας, αλλά και τα επίχειρα της εξάρτησης από αλλοεθνή συμφέροντα.
Θερμά συγχαρητήρια!
Καλή επιτυχία!».
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας του Ευάγγελου Βενιζέλου
Πανοσιολογιότατε εκπρόσωπε του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Σεβασμιώτατε Μητροπολίτη Περιστερίου, κ. Γρηγόριε,
κ. Πρόεδρε της Βουλής των Ελλήνων,
κ. πρώην Πρόεδρε της Δημοκρατίας και αγαπητέ συνάδελφε και φίλε,
κ. πρώην Πρωθυπουργέ, αγαπητέ Αντώνη, κ. πρώην Πρωθυπουργέ,
αγαπητέ Κώστα, κ. Υπουργέ της Εθνικής Άμυνας,
κυρίες και κύριοι,
βρισκόμαστε εδώ για επετειακούς λόγους, προσυπογράφω λοιπόν τα επετειακά ευχετήρια και προτρεπτικά λόγια του Κώστα Καραμανλή με αφορμή τα 15 χρόνια της εφημερίδας «Δημοκρατία». Προσθέτω τις ειλικρινείς ευχές μου για μακροημέρευση υπό συνθήκες ελευθερίας του Τύπου και πολυφωνίας.
Οι δικές μου ευχές έχουν μία προστιθέμενη αξία, γιατί, όπως είχαν την ευγένεια να τονίσουν και ο κ. Γιάννης Φιλιππάκης και ο κ. Μανώλης Κοττάκης, υπήρξαν πράγματι πολλές στιγμές σκληρής κριτικής, ακόμη και σύγκρουσης, αλλά αυτό πρέπει να είναι αποδεκτό, τα πολιτικά πρόσωπα, τα δημόσια πρόσωπα έχουν υποχρέωση την οποία έχει υπογραμμίσει κατ’ επανάληψη το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, να αποδέχονται τη σκληρή, ακόμη και άδικη κριτική και να στηρίζουν εμπράκτως την ελευθερία του Τύπου και τον ρόλο του Τύπου, ο οποίος μπορεί να ασκεί και δυσανάλογη κριτική, ακριβώς επειδή λειτουργεί ως θεμελιώδες ζωτικό αντίβαρο για τη δημοκρατία. Δημοκρατία άλλωστε σημαίνει ικανότητα για διάλογο εντός του συνταγματικού φάσματος, σημαίνει ανεκτικότητα, αμοιβαίος σεβασμός, αίσθηση προτεραιοτήτων εθνικών και θεσμικών.
Χαίρομαι επίσης γιατί στη σημερινή εκδήλωση τιμάται ο κ. Γιάννης Σμαραγδής, παλιός καλός φίλος, έχω ζήσει προηγούμενες προσπάθειές του καλλιτεχνικές, τη διαρκή αγωνία του για τις προϋποθέσεις της παραγωγής, οι οποίες προηγούνται του καλλιτεχνικού προϊόντος και χαίρομαι γιατί θα απολαύσουμε τώρα τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Κυρίες και κύριοι, χαίρομαι γιατί βρίσκομαι εδώ σήμερα ως συνομιλητής με τον πρώην Πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Ευχαριστώ τον οικοδεσπότη για την ευκαιρία αυτή. Αντιστρέφω και επαυξάνω τα θερμά φιλικά λόγια που είπε για το πρόσωπό μου ο Κώστας Καραμανλής προηγουμένως, μας συνδέει, θα έλεγα, η διάθεση αναστοχασμού, η σχέση που έχουμε με τη μελέτη της Ιστορίας και βεβαίως τώρα πια και η μεταπολιτική στην οποία τον υποδέχτηκα με χαρά όταν αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Βουλή των Ελλήνων μετά από μακρά θητεία σε αυτήν. Είχαμε άλλωστε ζήσει ο ένας τον άλλον στα έδρανα της Βουλής, στην ατμόσφαιρα του Ημικυκλίου και νομίζω ότι έχουμε και οι δύο την ικανότητα να ζυγίζουμε πρόσωπα και καταστάσεις.
Μας συνδέει βεβαίως η μακρά κοινή μας πορεία ως Βουλευτών Θεσσαλονίκης, η συμμετοχή μας στην ίδια γενιά, είμαστε συνομήλικοι, η γενιά της Μεταπολίτευσης. Πρόκειται για την αμοιβαία, ειλικρινή εκτίμηση μεταξύ ανθρώπων που είχαν την τιμή να ηγηθούν των ιστορικών παρατάξεών τους, ο Κώστας Καραμανλής της Νέας Δημοκρατίας και αναδείχθηκε ως Πρωθυπουργός της χώρας και εγώ του ΠΑΣΟΚ. Άρα γνωρίζουμε και οι δύο βιωματικά ότι η αντιπαράθεση, η εναλλαγή και εντέλει η συνύπαρξη βρίσκονται στην καρδιά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αυτό είναι άλλωστε το μεγάλο κεκτημένο της Μεταπολίτευσης που θεμελίωσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και συνέχισε ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Προσωπικά επιτρέψτε μου να πω ότι είμαι υπερήφανος που συμμετείχα στην τελευταία κυβέρνηση του 1993-1995 και στις κυβερνήσεις του Κώστα Σημίτη και εξίσου υπερήφανος γιατί διατέλεσα αντιπρόεδρος τριών κυβερνήσεων που σήκωσαν το βάρος της οικονομικής κρίσης και κράτησαν τη χώρα όρθια μέσα στην Ευρωζώνη και μέσα στη δημοκρατία, με κορύφωση την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου. Τότε που η έξοδος από την κρίση είχε αρχίσει να φαίνεται στην αγορά, χωρίς να είναι αναγκαίο το τρίτο μνημόνιο ούτε η δραματική περιπέτεια του πρώτου εξαμήνου του 2015. Είχε επιτευχθεί η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους και είχε συμφωνηθεί η ασφαλής διαδικασία εξόδου χωρίς το βάρος του υπερπλεονάσματος και της υπερφορολόγησης.
Κυρίες και κύριοι,
η δημοκρατία, η φιλελεύθερη Δημοκρατία, η Δυτική Δημοκρατία είναι ένα μειοψηφικό φαινόμενο στον σημερινό κόσμο. Μόλις 900 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό συνθήκες δημοκρατίας, περίπου το 1/10 του παγκόσμιου πληθυσμού, τα 9/10 ζουν σε αυταρχικά ή ολοκληρωτικά καθεστώτα. Σύμφωνα με τους πίνακες που έδωσε στη δημοσιότητα φέτος ένα έγκυρο διεθνές ινστιτούτο, το V-Dem, στον κόσμο υπάρχουν 88 δημοκρατίες, μόνον 29 φιλελεύθερες, δηλαδή πλήρεις, και 59 απλώς εκλογικές, χωρίς δηλαδή να διασφαλίζεται η προστασία του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άρα και των μειοψηφιών. Τοποθετούνται συνεπώς σε μία κατώτερη βαθμίδα. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν 91 αυταρχικά καθεστώτα, μερικά εκλογικά, διεξάγονται δηλαδή εκλογές αλλά εντός ενός αυταρχικού πλαισίου, εκλογές μη εγγυημένες ως προς τη γνησιότητά τους, αυτή είναι η πιο ήπια μορφή, ενώ τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται κλειστά αυταρχικά καθεστώτα που είναι η ακραία μορφή.
Ιστορικά η σύγχρονη δημοκρατία είναι αντιπροσωπευτική και φιλελεύθερη αλλιώς πολύ απλά δεν υπάρχει. Φιλελεύθερη είναι η δημοκρατία όταν συνυφαίνεται με το κράτος δικαίου, όταν είναι συνταγματική δημοκρατία που σέβεται τον πολυκομματισμό, τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, τα δικαιώματα της αντιπολίτευσης, τον πολιτικό πλουραλισμό, τις ελεύθερες περιοδικές εκλογές, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αρχή της νομιμότητας, τη διάκριση των εξουσιών και πρωτίστως την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τις ανεξάρτητες αρχές, την υποχρέωση λογοδοσίας, τη διαφάνεια, το κύρος των θεσμών. Η δημοκρατία είναι ιστορική κατάκτηση των τριών τελευταίων αιώνων, μία κατάκτηση της νεωτερικότητας, ένα επίτευγμα της Δύσης που τώρα δοκιμάζεται συνολικά ως ιστορική, αξιακή, θεσμική και γεωπολιτική οντότητα.
Ζούμε λοιπόν την κρίση της Δύσης, την κρίση των ευρωαμερικανικών σχέσεων και την κρίση της δυτικής δημοκρατίας καθώς η αμερικανική και η ευρωπαϊκή αντίληψη περί δημοκρατίας φαίνεται να αποκλίνουν σοβαρά. Το έγγραφο για τη National Security Strategy που έδωσε προχθές στη δημοσιότητα ο Λευκός Οίκος ασκεί σκληρή κριτική στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες, θεωρεί μειονέκτημα την απουσία ισχυρών κυβερνήσεων, αντιτίθεται στη λήψη θεσμικών μέτρων κατά των ακροδεξιών κομμάτων ή υποψηφίων, συνδέει τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας στην Ευρώπη με τη μεταναστευτική πολιτική και τη δοκιμασία της εθνικής πολιτιστικής ταυτότητας αλλά και με την αντίληψη που κυριαρχεί για τις σχέσεις με τη Ρωσία και το δόγμα της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Τα ενιαία δυτικά αυτονόητα είναι προφανές ότι έχουν πάψει να ισχύουν. Η φιλελεύθερη δημοκρατία, ως αξιακή επικράτεια της Δύσης, δοκιμάζεται σκληρά και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Η θεσμική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης ομοσπονδίας και πολιτειών και του ρόλου του Ανωτάτου Δικαστηρίου, δεν έχει μεγάλη σχέση με αυτό που περιέγραψε ο Τοκβίλ. Η Ευρώπη –ως Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και κάθε κράτος μέλος χωριστά– καλείται να συμβιβάσει το δημοσιονομικό κόστος των εύλογων κοινωνικών απαιτήσεων με την αύξηση του κόστους για την άμυνά της, γνωρίζοντας ότι σε αυτή τη δύσκολη ισορροπία κρίνεται σε μεγάλο βαθμό η ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.
Έχει λοιπόν ζωτική σημασία για τη Δύση και τη δημοκρατία να αποκατασταθεί η σχέση εμπιστοσύνης και η συναντίληψη ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, που έχει τεράστιο ιστορικό βάθος.
Κυριαρχεί όμως –οφείλουμε να το παραδεχθούμε– το φαινόμενο της δημοκρατικής κόπωσης. Η δημοκρατία ενώ πρέπει να είναι μαχόμενη για να προστατευθεί, μετατρέπεται σε μία δημοκρατία φοβική, σε μία δημοκρατία που φοβάται τους πολίτες της, τα αποτελέσματα των εκλογών. Κάθε φορά που διεξάγεται μία εκλογική αναμέτρηση στη Δύση τρέμουν όλοι για τα αποτελέσματα, εάν θα μείνει μία χώρα σταθερή στην πίστη της στη φιλελεύθερη δημοκρατία, εάν θα αμφισβητηθεί η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και το κράτος δικαίου, εάν θα αμφισβητηθεί η συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Μία δημοκρατία που φοβάται τις εκλογές είναι μία δημοκρατία αδρανοποιημένη, δεν μπορεί να πάρει σημαντικές πρωτοβουλίες.
Υπάρχουν αναμφίβολα τα γενετικά προβλήματα της δημοκρατίας από τα οποία τρία είναι τα κορυφαία:
Πρώτον, η δημοκρατία έχει αντιφατική σχέση με τον χρόνο, κινείται πάντα μεταξύ συγκυρίας και ιστορίας, βασίζεται στις περιοδικές εκλογές. Εάν δεν έχεις περιοδικές εκλογές κάθε τρία, τέσσερα, πέντε χρόνια, δεν έχεις δημοκρατία. Αλλά όταν έχεις περιοδικές εκλογές τα πάντα κρίνονται μέσα στον εκλογικό ορίζοντα, στο λεγόμενο εκλογικό κύκλο. Η προσέγγιση είναι συγκυριακή, γιατί θέλεις να κερδίσεις τις εκλογές. Θέλεις να σε γράψει και η Ιστορία, αλλά πρώτος στόχος είναι η νίκη στις επόμενες εκλογές. Φανταστείτε δε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση είμαστε συνεχώς σε προεκλογική περίοδο. Πάντα υπάρχει κάτι εκκρεμές. Σε κάποια χώρα, σε κάποια ομόσπονδη πολιτεία επίκεινται εκλογές , υπάρχει μια εκκρεμότητα που μπορεί να επηρεάσει την Ευρώπη, συνολικά. Το ίδιο και στις ΗΠΑ σε ομοσπονδιακό και πολιτειακό επίπεδο.
Δεύτερον, η Δημοκρατία βασίζεται στην πλειοψηφική αρχή. Για να πείσει την πλειοψηφία ο πολιτικός λόγος γίνεται πολύ συχνά συνθηματικός, απλουστευτικός, δημαγωγικός, λαϊκιστικός. Ο πολύπλοκος και υπεύθυνος λόγος ενοχλεί. Υπάρχουν επίσης κρίσιμα ζητήματα για την αντιμετώπιση των οποίων η περιοδική και παροδική πλειοψηφία δεν αρκεί, δεν μπορεί να βρει λύσεις. Απαιτούνται επιλογές ευρύτερης αποδοχής και μακροχρόνιας απόδοσης. Υπάρχουν επίσης αποφάσεις που συνδέονται με εγγυητικούς θεσμούς, όπως η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης και των ανεξάρτητων αρχών ή η μεταβολή του εκλογικού συστήματος και κυρίως η αναθεώρηση του Συντάγματος που πρέπει να λαμβάνονται με αυξημένες πλειοψηφίες.
Τρίτον, η Δημοκρατία καλείται να ανεχθεί και να συμπεριλάβει στις διαδικασίες και τους θεσμούς της τους εχθρούς της, πλην οριακών περιπτώσεων για τις οποίες προβλέπονται δικαστικά μέτρα απαγόρευσης κομμάτων ή αποκλεισμού συνδυασμών.
Τώρα έχουν προστεθεί τα προβλήματα μιας κοινωνίας μετανεωτερικής, μεταβιομηχανικής και πολυδιασπασμένης και μιας τεχνολογικής εξέλιξης που μέσα από το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης δίνει την ψευδαίσθηση της άμεσης συμμετοχής, υπονομεύει τον ρόλο των αντιπροσωπευτικών θεσμών και τη σημασία της πολιτικής συμμετοχής, πολλαπλασιάζει τις αθέμιτες πρακτικές για την άσκηση επιρροής στις εκλογικές συμπεριφορές.
Κρίσιμη είναι και η σχέση Δημοκρατίας και Κυριαρχίας. Όταν το κράτος όχι μόνο χάνει πολλούς βαθμούς κυριαρχίας αλλά γίνεται και αναποτελεσματικό, η δημοκρατική διακυβέρνησή του καθίσταται αδιάφορη για μεγάλο μέρος της κοινωνίας.
Επιπλέον η κλιματική κρίση μεγεθύνει όλα τα προβλήματα ενός κράτους που δεν αρκεί να είναι δημοκρατικό και φιλελεύθερο, πρέπει να είναι και σοβαρό κράτος πολιτικής προστασίας. Η λειτουργία του αυτή είναι πλέον τμήμα της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, έχει σημασία εφάμιλλη της άμυνας.
Η Δημοκρατία υπονομεύεται όταν καλλιεργείται η αίσθηση ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, αλλά είναι μοιραία ή υποχρεωτική η αναπαραγωγή των ίδιων προσεγγίσεων, φυσικά και των ίδιων προσώπων.
Επιβάλλεται επίσης μία δημοκρατική παθητικότητα. Η κοινωνία δηλητηριάζεται σταδιακά από μια διάχυτη αντιθεσμική τοξικότητα, από ποικίλες εκδηλώσεις συμβολικής και υλικής βίας απέναντι στην οποία οι πολίτες αποκτούν ανοσία.
Δεν κυριαρχεί ένας λόγος συναινετικός και συμπεριληπτικός, αλλά ένας λόγος τεχνητά συγκρουσιακός πίσω από τον οποίο κρύβονται οι ανεπάρκειες των κρατούντων, συχνά και της αντιπολίτευσης.
Το θεμελιώδες πρόβλημα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας είναι ότι έχει διαρραγεί το κοινωνικό συμβόλαιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε ιστορικά από τον Β ´ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, επί ογδόντα χρόνια. Η ευρωπαϊκή δημοκρατία έφτασε στην κορύφωση των επιτευγμάτων και της θεσμικής ποιότητάς της μέσα σε συνθήκες που διασφάλιζαν συνεχή ανάπτυξη και βελτίωση των εισοδημάτων και του επιπέδου ζωής. Αυτό εξελίχθηκε μέσα στο προστατευτικό κέλυφος του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους που δεν είναι συνεισφορά μόνο της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας αλλά όλων των κομμάτων του ευρωπαϊκού συνταγματικού τόξου που εναλλάσσονταν στα κυβερνητικά σχήματα.
Η ευρωπαϊκή δημοκρατία οδηγήθηκε στην καταλυτική κρίση του μεσοπολέμου μέσα από το κραχ του 1929 και την πληθωριστική κρίση. Προφανώς δεν συγκρίνεται το τότε και το τώρα. Όμως η ακρίβεια, η διόγκωση των ανισοτήτων, η πρόκληση του μεγάλου πλούτου που είναι αντιπαραγωγικός και συνδέεται με τη χρηματοοικονομική σφαίρα η οποία εύκολα γίνεται φούσκα, τροφοδοτεί αντισυστημικές συμπεριφορές και θέτει υπό αμφισβήτηση την αντιπροσωπευτικότητα και την αξιοπιστία των θεσμών. Όχι μόνο των πολιτικών θεσμών, της κυβέρνησης, των κομμάτων, της Βουλής, αλλά και των δικαιοκρατικών θεσμών, της Δικαιοσύνης, των ανεξάρτητων αρχών.
Η κρίση του ευρωπαϊκού κοινωνικού συμβολαίου, μετατρέπεται από κρίση κοινωνική, οικονομική και πολιτική σε κρίση αξιακή και ταυτοτική. Το δημοκρατικό πρόβλημα καθίσταται πρόβλημα κοινωνικής και εθνικής συνοχής και συμπερίληψης.
Η Ελλάδα, μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας, έχει τα δικά της ιδιαίτερα προβλήματα που εκκινούν από τον τρόπο με τον οποίο διακηρύχθηκε το τέλος της οικονομικής κρίσης και η επιστροφή στην περιβόητη κανονικότητα.
Αυτή μπορεί να επιτευχθεί πραγματικά μόνο αν συναφθεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα λειτουργεί ως οικονομικό και αξιακό υπόβαθρο μιας σοβαρής σύγχρονης δημοκρατίας που σέβεται τόσο τους θεσμούς της όσο και τους πολίτες της. Αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο μπορεί να συναφθεί μόνο αν προβλέπει την άρση των ασυμμετριών που κυριαρχούν.
Η χώρα δεν μπορεί να πορευθεί προς το μέλλον με βαθιές κοινωνικές ασυμμετρίες που καταγράφονται από την Eurostat σύμφωνα με την οποία το 67 % των ελλήνων απαντά ότι ζει σε συνθήκες υποκειμενικής φτώχιας, δηλαδή θεωρεί ότι το εισόδημά του είναι ανεπαρκές παρότι μπορεί να εργάζεται, ακόμη και αν αντικειμενικά και με βάση τη διαστρωμάτωση των δηλωμένων εισοδημάτων ανήκει στη μεσαία τάξη που ψάχνει τον εαυτό της.
Η χώρα δεν μπορεί να πορευθεί προς το μέλλον με ασύμμετρο πολιτικό σύστημα που αντιμετωπίζει με αμηχανία την ανάγκη για εθνικές και θεσμικές συναινέσεις αλλά και την ανάγκη για συνεργασίες που μπορεί να καταστούν αναπόφευκτες. Η διαφορά μεταξύ συναίνεσης και συνεργασίας είναι μεγάλη αλλά ακόμη πιο μεγάλη είναι η διαφορά από τη μονοκομματική εκδοχή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας που φαίνεται να έχει εξαντλήσει τα όρια της. Ιδίως υπό τη μορφή μιας αυτοδύναμης μονοκομματικής κυβερνητικής πλειοψηφίας που έχει μετατραπεί σε μονοπρόσωπη εξουσία χωρίς θεσμούς αντιρρόπησης και ουσιαστικές, σύγχρονες εγγυήσεις διαφάνειας. Δεν νοείται να κυριαρχεί στις έρευνες της κοινής γνώμης η αίσθηση της διαφθοράς και η κραυγαλέα έλλειψη εμπιστοσύνης προς όλους τους θεσμούς. Συμπεριλαμβανομένης δυστυχώς της Δικαιοσύνης.
Η χώρα δεν μπορεί να πορευθεί προς το μέλλον με την κοινωνία να προσλαμβάνει μια ασύμμετρη εικόνα της Δικαιοσύνης. Αναμφίβολα η συντριπτική πλειονότητα των δικαστικών λειτουργών υπηρετεί την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης ενώ γίνονται βήματα ως προς την επιτάχυνση των δικών. Όλες όμως οι εμβληματικές υποθέσεις εξελίσσονται εκ των πραγμάτων με τρόπο που καλλιεργεί την κοινωνική πεποίθηση ότι κυριαρχεί η αδιαφάνεια και η συγκάλυψη.
Ο πολίτης παρακολουθεί τις ημέρες αυτές να διεξάγεται στο ακροατήριο του Πλημμελειοδικείου, δηλαδή με πολύ ελαφρές κατηγορίες, η δίκη για την υπόθεση των υποκλοπών στην οποία γίνονται εντυπωσιακές αποκαλύψεις που δεν μπορούν να εκκαθαριστούν από το συγκεκριμένο δικαστήριο.
Σε διπλανή αίθουσα του Πλημμελειοδικείου διεξάγεται σε δεύτερο βαθμό η δίκη των γνωστών ως «κουκουλοφόρων» μαρτύρων της σκευωρίας Novartis με έξι χρόνια καθυστέρηση ενώ η Αρχή κατά του ξεπλύματος έχει λάβει μέτρα εναντίον τους και ελέγχει ποσά πολλών εκατομμυρίων.
Στη Βουλή η λειτουργία της εξεταστικής επιτροπής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ – στη συγκρότηση της οποίας φτάσαμε όπως φτάσαμε – προσφέρει καθημερινό υλικό για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και αποκαλύπτει το μέγεθος του σκανδάλου χωρίς η κοινή γνώμη να βλέπει με ποιο τρόπο, σε ποιους και πότε θα αποδοθούν οι ευθύνες. Το δε μεγάλο ζήτημα είναι η συνολική υστέρηση του πρωτογενούς τομέα που οδηγεί σε απόγνωση τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους.
Τον Μάρτιο, πλην απροόπτου, αναμένεται η έναρξη της δίκης για τα Τέμπη και με τη δίκη αυτή σε εξέλιξη θα εισέλθει η χώρα στην τελευταία φάση της βουλευτικής περιόδου πλησιάζοντας προς τις εκλογές.
Δημοκρατία σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από δημοκρατική διακυβέρνηση. Η Δημοκρατία μαζί με το κράτος δικαίου είναι ένας ολόκληρος πολιτικός και θεσμικός πολιτισμός. Ένας τρόπος συνύπαρξης και συμπεριφοράς. Μια δέσμη εγγυήσεων. Ένα πολύτιμο ιστορικό κεκτημένο. Η Δημοκρατίας είναι όμως πρωτίστως ένα σύστημα διακυβέρνησης. Κρίση της Δημοκρατίας υπάρχει όταν η χώρα έχει καταστεί ουσιαστικά μη διακυβερνήσιμη.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει κυβέρνηση που διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ασκεί τις συνταγματικές της αρμοδιότητες ή ότι δεν μπορεί να αποκτήσει και μετά τις επόμενες εκλογές κυβέρνηση. Σημαίνει κάτι πολύ πιο βαθύ και ουσιαστικό που αφορά το πολιτικό σύστημα αλλά και την κοινωνία των πολιτών και όλες τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου. Σημαίνει ότι υπάρχει ανάγκη για υπερβάσεις, ρήξεις αλλά και συναινέσεις, που αντιμετωπίζουν παθογένειες και αδυναμίες οι οποίες καθηλώνουν την χώρα στις τελευταίες θέσεις των ευρωπαϊκών κατατάξεων.
Πρώτη και θεμελιώδης προϋπόθεση είναι η αναστύλωση των δημοκρατικών και δικαιοκρατικών θεσμών. Αλλιώς φοβούμαι ότι αδικούμε την ίδια την εθνική μας προοπτική μέσα σε ένα αβέβαιο και ρευστό παγκόσμιο και περιφερειακό σκηνικό.
Τίποτα δεν είναι πιο κρίσιμο, πιο προοδευτικό και πιο σημαντικό από τη Δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Η ποιότητα και η ουσιαστική λειτουργία της φιλελεύθερης Δημοκρατίας, ο σεβασμός και η αξιόπιστη λειτουργία των θεσμών είναι το θεμέλιο ολόκληρης της εθνικής στρατηγικής.
Αυτή είναι η πρώτη προϋπόθεση της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας, της μείωσης των ανισοτήτων, της κοινωνικής συμπερίληψης και συνοχής, της εθνικής ισχύος, της ικανότητας μας να απαντήσουμε στις καταιγιστικές προκλήσεις του παρόντος που βρίσκεται ήδη βαθιά μέσα στο μέλλον αλλά ανακόπτεται από το παρελθόν. / protothema.gr
Δείτε φωτογραφίες
