ΙΕΡΟΥΣΑΛΗΜ: Του Γαβριήλ Χαρίτου*
Παρακολουθώντας την επιδείνωση της ανθρωπιστικής κρίσης στη Γάζα, η διεθνής κοινότητα είχε εναποθέσει ελπίδες για επίτευξη εκεχειρίας στην πρόσφατη τριήμερη περιοδεία του Προέδρου Τραμπ στις χώρες του Κόλπου (13-16/5). Το γεγονός ότι ο ειδικός απεσταλμένος του Λευκού Οίκου, Στίβεν Γουίτκοφ, κατάφερε να ανανεώσει τις απευθείας επαφές Ισραήλ-Χαμάς στην Ντόχα ύστερα από διακοπή πολλών μηνών, διαρρέοντας τη σημαντική λεπτομέρεια ότι «τα μέρη δεν θέτουν όρους και προϋποθέσεις», αύξησε προς στιγμήν τις προσδοκίες. Το θετικό κλίμα ενισχύθηκε και από διαρροές ισραηλινών ΜΜΕ, που έφεραν την κυβέρνηση Νετανιάχου να δηλώνει πρόθυμη να συζητήσει «το ενδεχόμενο τερματισμού του πολέμου στη Γάζα» – κάτι που ακουγόταν για πρώτη φορά.
Η αισιοδοξία κράτησε λίγο. Το απόγευμα της Πέμπτης (15/5), μόλις έξι ώρες προτού Ισραήλ και Χαμάς συναντηθούν ξανά στην Ντόχα, δύο αλλεπάλληλες ισραηλινές πυραυλικές επιθέσεις στόχευσαν σήραγγα της Χαμάς στον προαύλιο χώρο του Ευρωπαϊκού Νοσοκομείου στο Χαν Γιούνις, στοχεύοντας τον ηγέτη του στρατιωτικού σκέλους της οργάνωσης στη Γάζα, Μοχάμαντ Σινουάρ, και στενούς του συνεργάτες, που φέρονταν να βρίσκονται στο σημείο των επιθέσεων την δεδομένη στιγμή. Το βράδυ της ίδιας μέρας η ισραηλινή διαπραγματευτική αποστολή έφτασε στην Ντόχα, πλην όμως οι εκεί εκπρόσωποι της Χαμάς είχαν στο μεταξύ χάσει κάθε επικοινωνία με τον Σινουάρ και το περιβάλλον του, από όπου και ανέμεναν να λάβουν οδηγίες με ποιον τρόπο θα διαχειριστούν την διαπραγματεύσεις. Έκτοτε, η τύχη της ηγεσίας της Χαμάς στη Γάζα αγνοείται. Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι, τόσο το Ισραήλ, όσο και η ίδια η Χαμάς, επισήμως ούτε επιβεβαιώνουν, αλλά ούτε διαψεύδουν, εάν τελικά ο Μοχάμαντ Σινουάρ είναι ζωντανός ή νεκρός.
Παρά τις βάσιμες υπόνοιες ότι και οι δύο πλευρές, προσχηματικά και κάθε μία για τους δικούς της λόγους, αποφεύγουν να άρουν τις όποιες υποθέσεις για την τύχη του Σινουάρ, στην πραγματικότητα οι εκπρόσωποι της Χαμάς που βρίσκονταν στην Ντόχα, ουσιαστικά ακινητοποιήθηκαν. Η συνεχιζόμενη εκκωφαντική σιγή της οργάνωσης από την Γάζα αφαίρεσε από τους διαπραγματευτές της Χαμάς στην Ντόχα την δυνατότητα να παρεκκλίνουν έστω και κατ’ ελάχιστον από τις αρχικές απαιτήσεις της οργάνωσης για τερματισμό του πολέμου και πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από την Γάζα. Οποιαδήποτε τυχόν πρωτοβουλία τους θα τους καθιστούσε η Ιστορία υπόλογους για εθνική μειοδοσία, αν όχι για προδοσία.
Από την άλλη, ακόμα και εάν θα έβρισκαν κάποιον ‘κοινό τόπο’ στις απευθείας επαφές τους με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, δεν θα ήταν σε θέση να εγγυηθούν ότι η Χαμάς στην Γάζα θα εφάρμοζε όσα θα είχαν συμφωνηθεί. Έτσι, οι εκπρόσωποι της Χαμάς στην Ντόχα προτίμησαν να παραμείνουν συνεπείς στις αρχικές απαιτήσεις της οργάνωσής τους – με την ισραηλινή απόρριψη να είναι περισσότερο από δεδομένη. Έτσι, ήταν επόμενο οι επαφές για εκεχειρία να καταρρεύσουν. Το Ισραήλ έδωσε την χαριστική βολή την περασμένη Πέμπτη (22/5), ανακαλώντας από το Κατάρ όλα τα μέλη της διαπραγματευτικής του αποστολής. Την ίδια στιγμή, ήδη από τις αρχές της εβδομάδας βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η επιχείρηση ανακατάληψης της Γάζας με την κωδική ονομασία «Άρματα του Γεδεών», με τον Βενιαμίν Νετανιάχου, έχοντας ήδη επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον Πρόεδρο Τραμπ, προβάλει εκ νέου ως ρεαλιστική λύση την εθελούσια, όπως ανέφερε, εγκατάλειψη της Γάζας από τους κατοίκους της.
** Η απομονωμένη Χαμάς και το δράμα των αμάχων
Αποτιμώντας τις εξελίξεις, η διπλωματική απομόνωση της Χαμάς είναι πλέον γεγονός. Αρκεί να επισημανθεί η ξεκάθαρη δήλωση του Εμιρατινού Υπουργού Εξωτερικών, Αμπντάλα Μπιν Ζάγιεντ Αλ-Ναχιάν, ο οποίος, κατά την διάρκεια της περιοδείας Τραμπ είπε ότι «η Χαμάς δεν έχει θέση στην Γάζα της επόμενης μέρας», ενώ και ο Πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς, προ δεκαημέρου, κάλεσε δημόσια – και με έντονους χαρακτηρισμούς – την ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα να απελευθερώσει όλους τους ομήρους «για να σταματήσει να δίνει το πρόσχημα στο Ισραήλ να σκοτώνει τον παλαιστινιακό λαό».
Από την άλλη, η ανθρωπιστική καταστροφή που συντελείται στη Γάζα δεν χωρεί αμφισβητήσεις. Σύμφωνα με τα ισραηλινά χρονοδιαγράμματα, ήδη από χθες (24/5) φέρονται να αναλαμβάνουν την διανομή ειδών πρώτης ανάγκης προς τους αμάχους ιδιωτικές αμερικανικές εταιρείες ασφαλείας, καλώντας τους κατοίκους να προσέλθουν σε τρεις νέες «ανθρωπιστικές ζώνες» στην νότια και κεντρική Γάζα για να παραλάβουν την ανθρωπιστική βοήθεια. Όμως, όσο «τακτοποιημένη» και αν περιγράφεται η διαδικασία διανομής ειδών πρώτης ανάγκης στην κατεστραμμένη Γάζα, η κατάσταση επί του πεδίου δεν αφήνει πολλές ελπίδες για λήξη αυτού του δράματος, ενόσω οι στρατιωτικές επιχειρήσεις θα διευρύνονται. Ήρθε η στιγμή κατά την οποία, η παραμικρή υποχώρηση, είτε του Ισραήλ, είτε της Χαμάς, να εκλαμβάνεται από αμφοτέρους ως ήττα.
*Ο δρ. Γαβριήλ Χαρίτος είναι ερευνητής του Hellenic Foundation for European & Foreign Policy (ELIAMEP) και ανώτερος αναλυτής του κυπριακού Ινστιτούτου Μελετών Πολιτικής και Δημοκρατίας Institute of Studies for Politics and Democracy
