Το πρώτο και κύριο στοιχείο που αποκαλύπτει η ανακοίνωση της στρατηγικής συμμαχίας Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ υπό τον εύγλωττο τίτλο “AUKUS” είναι η σχεδόν νηπιώδης κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η εξωτερική πολιτική της Ε.Ε., αλλά και οι πραγματικές διαστάσεις που διαθέτουν ακόμα και μεμονωμένα εθνικά ευρωπαϊκά κράτη στη διεθνή σκηνή. Η δήλωση του Ζοζέπ Μπορέλ περί άγνοιας της Ε.Ε. για τα διαμειβόμενα ως προς την AUKUS δεν μπορεί παρά να ληφθεί σοβαρά, μόνον ως απόδειξη της αδιαφορίας που δείχνουν όλες οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες έστω για το μίνιμουμ του consensus συμφωνίας σε κάποια ενιαία εξωτερική πολιτική.
Καταρχάς όποιος είχε παρακολουθήσει έστω και αμυδρά όσα συμβαίνουν στην περιοχή του Ινδό-Ειρηνικού μπορούσε να αντιληφθεί ότι η στροφή των ΗΠΑ προς το νέο επίκεντρο του κόσμου (το λεγόμενο “Pacific pivot”) δεν θα μπορούσε παρά να επιδράσει αρνητικά στον πάλαι ποτέ «ατλαντισμό», με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Λίγες ώρες προτού ανακοινωθεί η AUKUS, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωνε ότι στις 24 Σεπτεμβρίου θα βρεθούν στη Ουάσιγκτον οι ηγέτες Ινδίας, Ιαπωνίας και Αυστραλίας, των χωρών που μαζί με τις ΗΠΑ συγκροτούν ένα άλλο σχήμα, την QUAD.
Όλα αυτά τα σχήματα προφανέστατα έχουν ως στρατηγικό στόχο την ανάσχεση της Κίνας σε μια περιοχή στην οποία με διάφορους τρόπους το Πεκίνο επιχειρεί να επεκτείνει την επιρροή της. Από τη διαφορά στα νησιά Σενκάκου με την Ιαπωνία και τις θαλάσσιες ζώνες με το σύνολο των συνοριακών χωρών, την άτεγκτη στάση στα ορεινά περάσματα του Κασμίρ και τον σκληρό εμπορικό ανταγωνισμό με την Αυστραλία, η Κίνα επιχειρεί να επεκτείνει την επιρροή της με όρους όχι μόνο ήπιας ισχύος.
Η ευκολία με την οποία η κυβέρνηση της Αυστραλίας ακύρωσε συμβόλαια πενταετίας με τη Γαλλία, προκειμένου να προχωρήσει σε προμήθεια πυρηνικών υποβρυχίων από τις ΗΠΑ ήταν, επίσης, μια επίδειξη σκληρού ρεαλισμού από την Κανμπέρα. Σε πρακτικό επίπεδο ήταν αδύνατο για την Κανμπέρα να αρνηθεί την πρόταση ενίσχυσης του οπλοστασίου της με εξελιγμένα όπλα, τα οποία η ίδια δεν είχε τη δυνατότητα να κατασκευάσει. Από την πλευρά των ΗΠΑ, δίνεται, επίσης, το σήμα ότι η Αυστραλία αποτελεί αδιαμφισβήτητα μέρος της αμερικανικής επιρροής στον Ειρηνικό, ενώ γύρω από την Κίνα δημιουργείται ένα δεύτερο, νέο «δαχτυλίδι της φωτιάς». Προφανώς, επισήμως τίποτε απ’ όλα αυτά δεν γίνεται παραδεκτό, ωστόσο η στόχευση είναι σαφής.
Η «πισώπλατη μαχαιριά», όπως περιέγραψε την ακύρωση των γαλλικών συμβολαίων ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν-Υβ Λε Ντριάν είναι μια υπερήφανη απάντηση, η οποία, ωστόσο δεν συνδέεται με τα δεδομένα. Πέρα από το γεγονός ότι η αυστραλιανή κυβέρνηση δεν μπορούσε να αγνοήσει την προσθήκη πυρηνικών υποβρυχίων στο οπλοστάσιο της, είναι σαφές πως συνυπολόγισε και τη στρατηγική βαρύτητα που αποδίδει στην συνεργασία της με την Ουάσιγκτον. Αν λοιπόν η Γαλλία η χώρα που είναι στρατιωτικά και διπλωματικά πλέον ενεργή χώρα της Ε.Ε., τέθηκε με αυτό τον ομολογουμένως άκομψο τρόπο εκτός ανταγωνισμού, τι θα συνέβαινε σε κάθε μια από τις υπόλοιπες ξεχωριστά, αν βρισκόταν σε παρόμοια θέση. Είναι, εξίσου προφανές ότι οι χώρες της Ε.Ε. σε παγκόσμιο επίπεδο δεν μπορεί να διαδραματίσουν απολύτως κανέναν ρόλο, παρά ενδεχομένως μόνο σε ένα ευρύτερο πλαίσιο συνασπισμού. Ένα στοιχείο εξίσου ανησυχητικό για την Ε.Ε., είναι ότι το Ηνωμένο Βασίλειο, εμφανίζεται ως γεωπολιτικός εταίρος των ΗΠΑ στον Ειρηνικό. Και προφανώς ο λόγος δεν περιορίζεται αποκλειστικά στο γεγονός ότι η Ελισάβετ Β’ είναι και βασίλισσα της Αυστραλίας, άρα και αρχηγός Κράτους.
H AUKUS είναι, επιπλέον, μια πρώτη απάντηση του Τζο Μπάιντεν για αυτό που έως τώρα χαρακτηρίστηκε ως «φιάσκο» του Αφγανιστάν. Αποδεσμεύοντας πόρους και κεφάλαιο από το Αφγανιστάν, οι ΗΠΑ μπορεί τώρα να αφοσιωθούν σε μέτωπα τα οποία συνδέονται με σχεδόν «οργανικό» τρόπο με τα εθνικά συμφέροντά τους. Ο Μπάιντεν υπήρξε πρόμαχος της αποδέσμευσης από το Αφγανιστάν ήδη από την εποχή που βρισκόταν στο πλευρό του Ομπάμα και της παράλληλης στροφής στον Ειρηνικό.
Η AUKUS δεν είναι, όπως ήδη αρκετοί αναλυτές επισημαίνουν, ένδειξη αναρχίας στις διεθνείς σχέσεις. Αντιθέτως, αποτελεί μια ξεκάθαρη απόδειξη της αλλαγής των παγκόσμιων συσχετισμών. Η Ευρώπη καλείται, είτε να προσαρμοστεί, είτε να βολευτεί με μια θέση στην ουρά των εξελίξεων. Επιπλέον, αυτή η επίδειξη ωμού ρεαλισμού θα πρέπει να ταρακουνήσει και κάποιες κεφαλές εν Αθήναις, σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο «μαγειρεύονται» οι εξελίξεις αυτού του βεληνεκούς. Σίγουρα όχι στη βάση καλών προθέσεων και ρητών που είναι ξεχασμένα ακόμα και από αυτούς που κάποτε τα έγραψαν. / kathimerini / Χ.ΝΕΔΟΣ
