Καθώς το 2025 φτάνει στο τέλος του, είναι κατάλληλο να αναλογιστούμε την αξιοσημείωτη πρώτη χρονιά της δεύτερης θητείας του Προέδρου Ντόναλντ Τζ. Τραμπ και τι διαφορά κάνει ένας χρόνος.
Πριν από μόλις 12 μήνες, ο κόσμος ταλανιζόταν από το χάος των λαθών εξωτερικής πολιτικής του Τζο Μπάιντεν – μια περίοδο που χαρακτηρίστηκε από ενθαρρυμένους αντιπάλους, διαλυόμενες συμμαχίες και εμφανή διάβρωση της αμερικανικής αποτροπής. Σήμερα, έχουμε γίνει μάρτυρες μιας αναδυόμενης σταθερότητας, με συγκρούσεις που επιλύθηκαν, σύνορα που ασφαλίστηκαν και ένα ρόλο της Αμερικής ως φάρου δύναμης. Στην ανασκόπηση της χρονιάς, προκύπτει μια ανανεωμένη εποχή ειρήνης που σφυρηλατήθηκε μέσα από αδυσώπητη αποφασιστικότητα, αν και ορισμένες επιτυχίες παραμένουν εύθραυστες.
Του Δημήτρη Γ. Απόκη*
Η αντίθεση με την εποχή Μπάιντεν δεν θα μπορούσε να είναι πιο έντονη. Η κυβέρνηση Μπάιντεν έδινε προτεραιότητα σε περιφερειακά ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή έναντι της βασικής εθνικής ασφάλειας. Η αποτυχημένη απόσυρση από το Αφγανιστάν το 2021 όχι μόνο ταπείνωσε την Αμερική αλλά προσκάλεσε επιθετικότητα σε όλο τον κόσμο. Ενθάρρυνε τον Βλαντιμίρ Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία το 2022, πυροδότησε την βάρβαρη επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 κατά του Ισραήλ και επέτρεψε στη Βόρεια Κορέα να εκτοξεύσει αριθμό ρεκόρ βαλλιστικών πυραύλων. Το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εκτοξεύθηκε ανεξέλεγκτο.
Οι εχθροί αισθάνθηκαν αδυναμία και επιτέθηκαν, βυθίζοντας τον πλανήτη σε δυσθυμία. Με την ανάληψη της Προεδρίας των ΗΠΑ από τον Τραμπ τον Ιανουάριο του 2025, η κυβέρνησή του έχει βελτιώσει δραματικά την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια. Αυτό δεν είναι υπερβολή, αποδεικνύεται από μια καταιγίδα διπλωματικών νικών.
Σε μια χρονιά-ορόσημο, ο Τραμπ μεσολάβησε για την επίλυση μακροχρόνιων συγκρούσεων που σάπιζαν για δεκαετίες. Οι εντάσεις μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, που κάποτε αποτελούσαν πυρηνικό σημείο ανάφλεξης, εξουδετερώθηκαν μέσω συνομιλιών υπό αμερικανική ηγεσία. Ομοίως, η αιματηρή διαμάχη μεταξύ Ρουάντα και Κονγκό, Καμπότζης και Ταϊλάνδης, Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, Σερβίας και Κοσόβου, και Αιγύπτου και Αιθιοπίας – όλες είδαν εκεχειρίες και πλαίσια για μόνιμη ειρήνη.
Αυτές δεν είναι απλές ανακωχές. Είναι μαρτυρίες επιτυχίας του δόγματος Τραμπ «ειρήνη μέσω δύναμης», όπου η αμερικανική πίεση αναγκάζει τους αντιπάλους να προσέλθουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Μία από τις κορυφαίες στιγμές της χρονιάς ήταν η παρέμβαση του Τραμπ στον εμφύλιο πόλεμο του Σουδάν. Με παρότρυνση του Σαουδάραβα Πρίγκιπα Διαδόχου Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν τον Νοέμβριο, ο Τραμπ ξεκίνησε μια διπλωματική πρωτοβουλία για να σταματήσει η βίαιη σύγκρουση που έχει στοιχίσει αμέτρητες ζωές από το 2023. Παρόλο που ακόμα εξελίσσεται, αυτή η προσπάθεια υπογραμμίζει την προθυμία του Τραμπ να αντιμετωπίσει τις παραμελημένες κρίσεις της Αφρικής, συνδυάζοντας την αμερικανική επιρροή με περιφερειακές συνεργασίες.
Καμία επιτυχία δεν είναι περισσότερο αξιοσημείωτη από την πρόοδο στη Γάζα. Η επίμονη προσπάθεια του Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο Ισραήλ-Χαμάς κορυφώθηκε σε ένα πρωτοποριακό σχέδιο ειρήνης 20 σημείων. Αυτή η συμφωνία εξασφάλισε την απελευθέρωση όλων των ζώντων Ισραηλινών ομήρων, καθιέρωσε μια διαρκή εκεχειρία που ισχύει ακόμα και χάραξε δρόμο προς την πιθανότητα μόνιμης ειρήνης. Η επικύρωση του σχεδίου στη σύνοδο κορυφής του Οκτωβρίου στο Σαρμ ελ Σέιχ ήταν πρωτόγνωρη: 30 ηγέτες του κόσμου πάλευαν για φωτογραφίες με τον Τραμπ, αναγνωρίζοντάς τον ως τον αρχιτέκτονα αυτής της ιστορικής συμφωνίας. Είναι μάθημα διπλωματίας – σταθερή υποστήριξη προς το Ισραήλ συνδυασμένη με πραγματιστική εμπλοκή.
Ωστόσο, αυτή η επιτυχία παραμένει εύθραυστη, καθώς υποκρύπτονται εντάσεις που θα μπορούσαν να αναζωπυρωθούν χωρίς συνεχή επιτήρηση.
Ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας παρουσιάζει πιο δύσκολη πρόκληση, την οποία ο Τράμπ κληρονόμησε σε άθλια κατάσταση λόγω της αδράνειας του Μπάιντεν και της Ευρώπης. Ο Μπάιντεν απέφυγε τον διάλογο με τον Πούτιν μετά την εισβολή, επιτρέποντας στη σύγκρουση να παρατείνεται. Ο Τραμπ, αντίθετα, ξεκίνησε μια ισχυρή διαδικασία ειρήνης. Οι απεσταλμένοι του διεξήγαγαν δεκάδες συναντήσεις με Ρώσους και Ουκρανούς αξιωματούχους, ενώ ο Τραμπ μίλησε προσωπικά με τον Πούτιν οκτώ φορές τηλεφωνικά και φιλοξένησε σύνοδο κορυφής στην Αλάσκα τον Αύγουστο.
Η πρόοδος είναι απτή: Ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει πλησιάσει σε παραχωρήσεις, αν και υπάρχουν ακόμα κενά. Ένα σχέδιο 20 σημείων παρόμοιο με αυτό της Γάζας βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά ο Πούτιν επιμένει σε απαράδεκτες απαιτήσεις, με πρόθεση να παρατείνει τον πόλεμο.
Η επίτευξη ειρήνης απαιτεί υπομονή. Ωστόσο, εδώ υπάρχει μια βάσιμη κριτική: Η ανυπαρξία της Ευρώπης, που αφήνει τις ΗΠΑ να φέρουν το βάρος μόνες, σε συνδυασμό με μια επικίνδυνη πολεμοχαρή πολιτική που εφαρμόζεται από την ΕΕ, καθιστούν αυτές τις προσπάθειες προβληματικές. Η επιθυμία για γρήγορη επιτυχία μπορεί να θυσιάσει το στόχο μιας μακράς πνοής ειρήνης, αφήνοντας εύθραυστες βάσεις που κινδυνεύουν να καταρρεύσουν αν δεν ενισχυθούν με πολυμερή συνεργασία.
Η αποφασιστικότητα του Τραμπ έλαμψε στην αντιμετώπιση του Ιράν. Ο Πόλεμος των 12 Ημερών τον Ιούνιο, που πυροδοτήθηκε από την ιρανική επιθετικότητα, είδε το Ισραήλ και τις ΗΠΑ να επιφέρουν σοβαρότατο πλήγμα στην πυρηνική υποδομή του Ιράν. Αντί να κλιμακώσει, ο Τραμπ μεσολάβησε για συμφωνία ειρήνης, αναδεικνύοντας για μια ακόμη φορά το δόγμα «ειρήνη μέσω δύναμης». Αυτό όχι μόνο έπληξε ένα επικίνδυνο καθεστώς αλλά ενίσχυσε την αξιοπιστία των ΗΠΑ, διευκολύνοντας άλλες παγκόσμιες συμφωνίες. ΟΙ συνομιλίες με το Ιράν μπορεί να ξαναρχίσουν νωρίς το 2026, υποσχόμενες περαιτέρω αποκλιμάκωση, αν και η εύθραυστη φύση τέτοιων συμφωνιών απαιτεί προσοχή.
Στο εσωτερικό η πολιτική του Τραμπ στα σύνορα, έχουν φέρει μια ανέλπιστη μέχρι πριν ένα χρόνο ασφάλεια. Οι παράνομες διελεύσεις, που εκτοξεύθηκαν σε 11 εκατομμύρια υπό την καταστροφική πολιτική του Μπάιντεν, κατρακύλησαν πάνω από 95% το 2025. Σφραγίζοντας τα νότια σύνορα, ο Τραμπ σταμάτησε την παλίρροια μεταναστών, συμμοριών και ναρκωτικών, αποκαθιστώντας την τάξη.
Αυτή η επιτυχία συνδέεται με το τολμηρή επαναφορά του «Δόγματος Μονρόε», που επαναβεβαιώνει την αμερικανική κυριαρχία στο Δυτικό Ημισφαίριο. Στοχεύοντας το ναρκο-καθεστώς της Βενεζουέλας υπό τον Νικολάς Μαδούρο – κατηγορούμενο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ για ναρκο-τρομοκρατία – ο Τραμπ ξεκίνησε την «Επιχείρηση Νότιο Δόρυ», συγκεντρώνοντας ναυτικές και αεροπορικές δυνάμεις στην Καραϊβική. Επίσημα κατά της διακίνησης ναρκωτικών, ανεπίσημα πιέζει για την απομάκρυνση του Μαδούρο. Αυτή η δυναμική προσέγγιση αντιμετωπίζει τις ρίζες της μετανάστευσης, αντιμετωπίζοντας απειλές όπως το «Καρτέλ των Ήλιων» και προάγοντας περιφερειακή σταθερότητα.
Φυσικά, δεν θα πετύχει κάθε προσπάθεια. Η ιστορία διδάσκει ότι η επίτευξη ειρήνης είναι επίπονη και κάποιες συγκρούσεις αψηφούν την επίλυση. Ωστόσο, η κληρονομιά του Τραμπ δεν μετριέται μόνο από νίκες αλλά από την ελπίδα που δημιούργησε.
Αναζωογονώντας την αμερικανική δύναμη, έκανε τις ΗΠΑ προληπτική δύναμη για ειρήνη, αντιστρέφοντας την καταστροφική επίδραση του Μπάιντεν, παρόλο που η εύθραυστη φύση ορισμένων επιτευγμάτων υπενθυμίζει την ανάγκη για πιο βιώσιμες στρατηγικές.
Καθώς γιορτάζουμε τις Άγιες Ημέρες των Χριστουγέννων, η πρώτη χρονιά του Τραμπ ολοκληρώνεται, με έναν ασφαλέστερο κόσμο, ενισχυμένες συμμαχίες και μια Αμερική που ηγείται μέσα από τη δύναμη.
*Ο Δημήτρης Γ. Απόκης, είναι Διεθνολόγος, με ειδίκευση στην Αμερικανική Εξωτερική Πολιτική, Γεωπολιτική και Διεθνή Οικονομία. Απόφοιτος των πανεπιστημίων The American University, School of International Service, και The Johns Hopkins University, The Paul H. Nitze, School of Advanced International Studies της Ουάσιγκτον. Είναι μέλος του The International Institute for Strategic Studies, του Λονδίνου. Ως Δημοσιογράφος, υπήρξε επί σειρά ετών διαπιστευμένος ανταποκριτής στο Λευκό Οίκο, στο Στέητ Ντιπάρτμεντ και στο Αμερικανικό Πεντάγωνο.
** Η ανάλυση και τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τις απόψεις του συγγραφέα
