Απόσπασμα από την εφημερίδα της Ένωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Αθηνών «Σύγχρονη Αστυνομία» Της Γεωργιάδου Ράνιας, Αντιπροσώπου Ε.ΑΣ.Υ.Α., Ψυχολόγος, Μsc κλινική Ψυχολογία
Η Σκιά της Κλιματικής Αλλαγής: Ψυχολογικές Προκλήσεις σε Εποχές Καταστροφών
Είτε αναφερόμαστε σε αυτό σαν κλιματική αλλαγή είτε σαν κλιματική κρίση, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο, και ονομάζεται κλιματική καταστροφή, η οποία δεν είναι πλέον απλά ένα θέμα ακαδημαϊκών συζητήσεων, αλλά μια πρόκληση της εποχής μας, με προβλέψεις για το μέλλον να διαδραματίζονται μπροστά στα μάτια μας.
Οι καταστροφικές πλημμύρες στη Βαλένθια και οι καταιγίδες που σημειώθηκαν στη Σαχάρα, αναδεικνύουν ότι η προσαρμογή στις νέες συνθήκες δεν είναι επιλογή, αλλά επιτακτική ανάγκη, καθώς οι συνέπειες διαπερνούν την υλική μας ευημερία και αγγίζουν βαθιά την ψυχική μας ανθεκτικότητα.
Η ψυχολογία μας, σε άμεση σύνδεση με τη συνολική μας ευεξία, πλήττεται βαθιά από τις εξελίξεις αυτές. Έρευνες καταδεικνύουν ότι η συχνότητα των φυσικών καταστροφών συνδέεται με αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης σε πληγείσες κοινότητες. Η ανάγκη για αφύπνιση είναι πιο επιτακτική από ποτέ, καθώς αυτές οι ψυχολογικές προκλήσεις επηρεάζουν την καθημερινότητά μας και τη συλλογική μας ευημερία.
Στο άρθρο αυτό, θα εξετάσουμε τις επιδράσεις αυτές και τη σημασία της ψυχολογικής προετοιμασίας σε εποχές κρίσης.
Στην Ισπανία, οι πρόσφατες πλημμύρες στη Βαλένθια άφησαν πίσω τους σοβαρές απώλειες, με τον αριθμό των νεκρών και των αγνοούμενων να αυξάνεται με εξαιρετικά ανησυχητικό ρυθμό.
Η τραγική κατάσταση στην περιοχή έχει καταστρέψει τις ζωές και τις περιουσίες των κατοίκων, οι οποίοι αγωνίζονται να διαχειριστούν τον θρήνο και την καταστροφή που άφησαν πίσω τους τα νερά. Εθελοντές σχηματίζουν ανθρώπινες αλυσίδες, σκάβοντας στις λάσπες για να διασώσουν περιουσίες, προσφέροντας μια ακτίνα ελπίδας.
Παρόλο που οι πληγείσες περιοχές θα χρειαστούν μήνες για να αποκατασταθούν, για πολλούς παραμένει αμφίβολο εάν θα μπορέσουν να επιστρέψουν στην κανονικότητα. Οι ανάγκες για ψυχολογική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας, καθώς οι πληγές που αφήνει πίσω της η καταστροφή ριζώνουν βαθιά στην ψυχή των ανθρώπων.
Στην άλλη άκρη, η Σαχάρα αντιμετωπίζει πλημμύρες άνευ προηγουμένου, φαινόμενο που δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και μισό αιώνα. Οι έντονες βροχοπτώσεις, ασυνήθιστες για την περιοχή, δημιουργούν ανησυχία στους κατοίκους και εγείρουν ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ειδικοί προειδοποιούν πως τα φαινόμενα αυτά είναι πιθανό να συμβαίνουν συχνότερα, διαταράσσοντας τον ιστορικά σταθερό κλιματικό χαρακτήρα της περιοχής.
Παράλληλα, στην Ελλάδα ξυπνούν οι τραυματικές μνήμες των πλημμυρών στη Μάνδρα και τη Θεσσαλία, που αποτελούν μαρτυρίες της αυξανόμενης συχνότητας και έντασης των φαινομένων αυτών. Η Μάνδρα, το 2017, υπήρξε σημείο τραγικής απώλειας ανθρώπινων ζωών και περιουσιών, ενώ το 2023, η Θεσσαλία επλήγη από σφοδρές βροχοπτώσεις, με εκτεταμένες καταστροφές στις υποδομές και τις κοινότητες. Ο Κηφισός παραμένει ζώνη υψηλού κινδύνου για πλημμύρες, με τους ειδικούς να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Οι υποδομές της περιοχής δεν έχουν ανανεωθεί επαρκώς για να αντιμετωπίσουν ακραίες καιρικές συνθήκες, θέτοντας σε κίνδυνο το ¼ της Αττικής.
Καθώς η κλιματική κρίση εντείνεται, η αναγνώριση της αλληλεξάρτησης ανάμεσα στη σωματική και ψυχική μας υγεία γίνεται πιο επιτακτική. Οι φυσικές καταστροφές, όπως οι πλημμύρες στη Βαλένθια και τη Σαχάρα, επηρεάζουν όχι μόνο τη φυσική μας ευημερία αλλά και την ψυχική μας ανθεκτικότητα. Η απώλεια σπιτιών, αγαπημένων προσώπων και οικονομικών πόρων μπορεί να οδηγήσει σε άγχος, κατάθλιψη και άλλες ψυχολογικές δυσκολίες. Η ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητας και η υποστήριξη της κοινότητας αναδεικνύονται ως θεμέλιοι λίθοι για την αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών.
Ο αντίκτυπος της κλιματικής κρίσης είναι διπλής κατεύθυνσης: οι ψυχικές δυσκολίες μπορούν να επιβαρύνουν τη σωματική υγεία και αντιστρόφως. Στη σημερινή εποχή, που η κλιματική αλλαγή επιταχύνεται, η ανάγκη για δράση και προετοιμασία είναι επιτακτική. Απαιτούνται στρατηγικές για την ενίσχυση της ψυχικής ανθεκτικότητάς μας, ώστε να αντιμετωπίσουμε τις αυξανόμενες προκλήσεις, καθώς η κλιματική κρίση δεν απαιτεί μόνο περιβαλλοντικές παρεμβάσεις, αλλά και ενέργειες που στηρίζουν την ανθρώπινη ψυχή.
Συμπερασματικά, η ανάγκη για μια ολιστική προσέγγιση στην υγεία μας, που να ενσωματώνει την ψυχική, σωματική και πνευματική διάσταση, είναι πιο κρίσιμη από ποτέ. Η κλιματική κρίση δεν είναι μόνο μια εξωτερική απειλή προς το περιβάλλον, αλλά μια πρόκληση που δοκιμάζει την αντοχή και τη συνοχή της κοινωνίας μας. Έτσι, η ουσιαστική στήριξη της ψυχικής υγείας και η ενίσχυση της ψυχικής μας αντοχής μπορούν να βοηθήσουν για να ανταπεξέλθουμε στις προκλήσεις του παρόντος και του μέλλοντος.
Η εισαγωγή ψυχολογικών παρεμβάσεων σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο είναι καίριας σημασίας για την αντιμετώπιση των ψυχολογικών επιπτώσεων. Παρεμβάσεις όπως η γνωσιακή-συμπεριφορική θεραπεία (CBT) μπορούν να βοηθήσουν στην αναγνώριση και διαχείριση του άγχους και τον φόβο που πηγάζουν από την αβεβαιότητα για το μέλλον.
Η εκπαίδευση στην ενσυνειδητότητα (mindfulness) και η ανάπτυξη δεξιοτήτων αντιμετώπισης (coping skills) ενισχύουν τη συναισθηματική ικανότητα των ανθρώπων για να παραμένουν ψύχραιμοι και αισιόδοξοι σε δύσκολες καταστάσεις.
Παράλληλα, οι ομαδικές παρεμβάσεις και η κοινοτική υποστήριξη είναι αναγκαίες για να καλλιεργηθεί ένα αίσθημα συντροφικότητας και αλληλεγγύης. Ομάδες υποστήριξης, εκπαιδευτικά σεμινάρια και παρεμβάσεις με στόχο την ενδυνάμωση των πληγεισών κοινοτήτων είναι απαραίτητες για να δημιουργηθούν ανθεκτικές κοινότητες που να μπορούν να ανταποκριθούν σε μελλοντικές προκλήσεις. Επιπλέον, η εκπαίδευση σε στρατηγικές προσαρμογής μπορεί να βοηθήσει άτομα και ομάδες να προετοιμαστούν για πιθανές κλιματικές καταστροφές, προσφέροντας τόσο ψυχολογική όσο και πρακτική υποστήριξη.
Η αλληλεγγύη και η προσαρμογή δεν είναι απλώς λέξεις, αλλά αξίες που χρειάζεται να αναδείξουμε και να ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας, ώστε να αντιμετωπίσουμε τόσο τις προσωπικές μας δυσκολίες όσο και τις συλλογικές προκλήσεις που μας ενώνουν. Έτσι, με τη βοήθεια των ψυχολογικών παρεμβάσεων και της προσαρμογής, μπορούμε να χτίσουμε ένα μέλλον που να διασφαλίζει την ευημερία για όλους μας.
Πηγή: easya.gr
